چکیده:
برای سنجش و سطح بندی توسعه ی فرهنگی مناطق، شاخص های بسیاری وجود دارد. هر یک از این شاخص ها دارای ارزش و اهمیت خاصی هستند که با توجه به نوع هدف و روش مطالعه مورد استفاده قرار می گیرند. پژوهش حاضر با استفاده از 18 شاخص فرهنگی به دنبال سنجش سطح توسعه یافتگی فرهنگی استان های ایران و تعیین سطوح برخورداری آنها است. روش تحقیق به صورت توصیفی و تحلیلی است. برای تحلیل داده ها از مدل تحلیل عاملی و خوشه ای استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بین استان های ایران از نظر سطح توسعه ی فرهنگی اختلافات زیادی وجود دارد، به طوری که استان تهران از نظر شاخص های مدنظر خود را جدا از سایر استان ها به صورت خیلی برخوردار مطرح کرده است. استان های اصفهان، فارس ، مازندران ، سمنان و یزد توسعه یافته (برخوردار) به شمار می آیند. سایر استان ها از نظر برخورداری از شاخص های فرهنگی مدنظر در وضعیت مطلوبی نیستند و فاصله خیلی زیادی با استان های توسعه یافته دارند. استان سیستان و بلوچستان نیز به عنوان محرومترین استان ایران محسوب می شود که از نظر برخورداری از شاخص های مدنظر در وضعیت بسیار نامناسبی قرار دارد.
خلاصه ماشینی:
نتایج نشان می دهد که بین استانهای ایران از نظر سطح توسعه ی فرهنگی اختلافات زیادی وجود دارد، به طوری که استان تهران از نظر شاخص های مدنظر خود را جدا از سایر استان ها به صورت خیلی برخوردار مطرح کرده است .
روشکار بدین صورت است که ابتدا از طریق مدل تحلیل عاملی ١٨ شاخص توسعه ی فرهنگی تعیین و به دو عامل تبدیل گردیده ، برای به دست آوردن امتیازات عاملی از روش استاندارد کردن استفاده شده و به جای استفاده از روش متعارف تحلیل مؤلفه های اصلی در تحلیل عاملی به منظور رفع کاستی های این روش، از روش اصلاح شده آن استفاده گردیده و براساس شاخص های ترکیبی استانها رتبه بندی شدهاند، پس از این مرحله هر یک از استان های کشور بر اساس مؤلفه هایی که از توسعه ی فرهنگی کسب نمودهاند، با استفاده از روش تحلیل خوشه ای به ٦ خوشه مشخص تقسیم بندی شدهاند و هر کدام از استان ها با توجه به ویژگی های مشترکی که دارند در خوشه های معینی جایی گرفته اند.
جدول ٣: شاخص های بارگذاری شده در عامل دوم (رجوع شود به تصویر صفحه) رتبه بندی استانها بر اساس عامل ها بعد از انجام مراحل ذکر شده با استفاده از امتیاز عاملی که برای هر یک از استان ها محاسبه شده، به رتبه بندی استانها مبادرت گردیده؛ رتبه بندی استانها بر اساس شاخص های ترکیبی است که پس از این مرحله هر یک از استان های ایران بر اساس رتبه های که از توسعه ی فرهنگی کسب نموده اند، با استفاده از نرم افزارGIS، به دسته های مشخصی تقسیم بندی شدهاند.