چکیده:
خشکسالی، نتیجه کاهش طبیعی در مقدار بارش دریافتی طی یک دوره زمانی مشخص در یک ناحیه معین معمولا یک فصل یا بیشتر است. به این دلیل که داده های طولانی مدت بارش نسبت به سایر داده های آب وهوایی و هیدرولوژیک به آسانی قابل دسترس هستند، این داده ها به طور گسترده ای برای محاسبه شدت خشکسالی به کار گرفته می شوند. هدف از این مطالعه ضمن پایش خشکسالی در مقیاس های زمانی مختلف با استفاده از شاخص بارندگی- تبخیر و تعرق استاندارد شده در ایستگاه کبوترآباد اصفهان، تعیین ارتباط این شاخص با شاخص بارندگی استاندارد شده و رطوبت خاک می باشد. نتایج نشان داد شدیدترین خشکسالی ها در این ایستگاه در سال 2000 بازه زمانی 1997 تا 2002 روی داده است. بیشترین فراوانی آن مربوط به مقیاس3 و6 ماهه است که نشان دهنده خشکسالی هواشناسی بیشتر در این منطقه بوده است. با افزایش مقیاس زمانی، خشکسالی هم تداوم بیشتری داشته است. همچنین نتایج نشان داد شاخص بارش استاندارد شده و شاخص بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده دارای همبستگی معنی دار بوده اما شاخص بارش تبخیر و تعرق استاندارد شده پاسخ سریعتری نسبت به خشکسالی داشته است. با توجه به کارایی شاخص بارش تبخیر و تعرق استاندارد شده و لخاظ نمودن بیلان آب این شاخص دارای همبستگی قابل قبول با میزان رطوبت خاک نشان داد. نتایج این مطالعه می تواند درتعریف شاخصی برای ارتباط بین انواع خشکسالی ها (مانند هواشناسی و هیدرولوژیک) مفید باشد
خلاصه ماشینی:
بدین ترتیب هدف از این مطالعه ضمن پایش خشکسالی در مقیاس های زمانی مختلف با استفاده از شاخص بارندگی - تبخیر و تعرق استاندارد شده در ایستگاه کبوترآباد اصفهان، تعیین ارتباط این شاخص با شاخص بارندگی استاندارد شده (که به صورت رایج استفاده می گردد) و رطوبت خاک می باشد.
بیشترین شدت خشکسالی بین سال های ١٩٩٧ تا ٢٠٠٢ توسط شاخص SPEI مشخص شده است که مرتبط با گرم شدن هوا در این بازه های زمانی می باشد.
نتایج این روش ارزیابی شاخص های خشکسالی در مقیاسهای زمانی مختلف در بازه زمانی ١٩٨٧ تا ٢٠٠٧ برای ایستگاه مورد مطالعه در شکل ٢ نمایش داده شده است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٣: درصد فراوانی نسبی طبقات شاخص های خشکسالی SPI و SPEI در مقیاسهای زمانی مختلف در دوره آماری ٢٠٠٧-١٩٨٧ در ایستگاه کبوترآباد.
مقایسه دادههای رطوبت خاک با شاخص بارندگی - تبخیر و تعرق استاندارد شده با توجه به اینکه نتایج نشان داد شاخص SPEI دارای هماهنگی با شاخص SPI است از این شاخص به منظور بررسی ارتباط خشکسالی با رطوبت خاک استفاده شد.
در این مطالعه طبقات خشکسالی متوسط ، شدید و بسیار شدید در بازه زمانی ١٩٧٥ تا ٢٠٠٧ در شاخص SPEI دارای فراوانی نسبی بیشتر در مقایسه با مقادیر مشابه در شاخص SPI را نشان داد که می تواند دلیلی بر حساسیت شاخص SPEI به تغییرات بارندگی و منظور نمودن پارامتر درجه حرارت در این شاخص باشد.
, 2008, Comparsion of suitable drought indices for climate change impacts assessment over Australia towards resource management, International Journal of climatology, 28: 1283- 1292; 12.