چکیده:
تغییرات آب و هوایی با تغییر الگوهای اقلیمی و به هم ریختن نظم اکوسیستم ها، عواقب جدی بر محیط زیست وارد می کند. تغییر در این الگوها می تواند به گرم شدن جهانی هوا و پیامد وقوع سیل ها، گرما و سرماهای شدید، تکرار بیشتر خشکسالی ها و... منجر شود. این امر در خراسان بزرگ به سبب وسعت زیاد و ویژگیهای طبیعی خاص و عواملی مانند وجود رشته کوههای مرتفع و مناطق کویری، دوری از پهنه های آبی و وزش بادهای مختلف موجب گوناگونی آب وهوا در هر یک از مناطق آن شده است. هدف از این پژوهش بررسی 16 شاخص حدی دما در منطقه خراسان بزرگ به منظور آشکارسازی تغییرات اقلیمی است. روش کار از 25 سال آمار دمای روزانه ایستگاههای سینوپتیک (14 ایستگاه) طی سال های 2011-1987 براساس تحلیل اماری استفاده گردید. نتایج نشان داد، ایستگاههای محدودی از جمله قوچان و سبزوار در تعدادی از نمایه های حدی دما (CSDI،TR20،TNX،FD،TN10P) روند کاهشی را نشان می دهند، در سایر ایستگاهها در بیش از 90 درصد درچار تغییرات دمایی از نوع گرمایشی می باشند. در بین شاخص ها، در مرتبه اول، شاخص های روزهای تابستانی، روزهای گرم، حداکثر دمای حداکثر، شب های گرم، طول دوره گرم، 100 درصد روند افزایشی و شاخص روزهای سرد 100 درصد روند کاهشی را نشان می دهند. همچنین شاخص های شب های حاره ای و حداکثر دمای حداقل، حداقل دمای حداقل با بیش از 85 درصد روند افزایشی و شاخص شب های سرد با 85 درصد روند کاهشی در مرتبه دوم قرار دارند. در مرتبه سوم، شاخص-های حداقل دمای حداکثر، طول فصل رشد به ترتیب با 71 و 69 درصد روند افزایشی و شاخص روزهای یخبندان با 71 درصد روند کاهشی قرار دارند. از این رو می توان نتیجه گرفت خراسان بزرگ، تغییرات شدید دمایی را، از نوع گرمایشی طی 25 سال اخیر تجربه کرده است و با توجه به رفتارسنجی شاخص ها شدت این نوع تغییرات در دهه های آتی افزایش بیشتری داشته است.
خلاصه ماشینی:
اگر چه علاوه بر فعالیت های بین المللی و توافقات جهانی در زمینه اقلیم و تغییرات آن، در سالهای اخیر و بدنبال گزارشات مربوط به افزایش گازهای گلخانه ای و درصد آنها و تغییرات اقلیمی مطالعاتی در سطح جهانی و منطقه ای توسط محققین و دانشمندان انجام شده است .
در منطقه مورد مطالعه در تمامی ایستگاهها، روزهای سرد در طی دوره آماری مورد نظر کاسته شده است که در این میان ایستگاههای مشهد، نهبندان و بیرجند به ترتیب با شیب های (٠,٢٣٤-)، (٠,٢٢٤-)، (٠,٢١٦-) شدیدترین روند کاهشی را نسبت به دیگر ایستگاهها داشته اند.
در منطقه مورد مطالعه شاخص های روزهای تابستانی ، روزهای گرم، حداکثر دمای حداکثر، شب های گرم، طول دوره گرم، ١٠٠ درصد روند افزایشی و شاخص روزهای سرد ١٠٠ درصد روند کاهشی را نشان می دهند.
Global observed changes in daily climate extremes of temperature and precipitation.
Ge Hongtao (2007),"Potential impact of climate change on snow cover area in the Tarim River basin" Journal of Environmental Geology, Vol. 53, No. 7, p1465-1474; 11.
(2011), The Impact of Climate Change on Urmia Lake Water Level.
P. , (2009), Regional crop yield, water consumption and water use fficiency and their responses to climate change in the North China Plain.
Todisco F and Vergni L, (2008), Climatic changes in central Italy and their potential effects on corn water consumption.
( 2002), Re-evealuation of trends and changes in mean,maximum and minimum temperatures of turkey for period 1991-1999,International Journal of Climatology,22,947-977.