چکیده:
جریان های فضایی مبتنی بر تعامل و روابط روستایی- شهری هستند که به انواع جریان های مختلف افراد، کالا، پول و سرمایه، اطلاعات و نوآوری بین کانون های روستایی و مراکز شهری قابل تفکیک هستند. شکل گیری این جریانها مستلزم فراهم آمدن بسترهای لازم ساختاری- کارکردی است. آنچه در این بین از اهمیت ویژه برخوردار است، پرهیز از رویکردهای مبتنی بر جدایی سکونتگاههای روستایی و شهری و در مقابل تکیه بر پیوستگی اجتماعی- اقتصادی روستایی- شهری است. در کشورهای درحال توسعه آنچه در عمل مانع از شکل گیری این گونه شبکه های منطقه ای است، به عوامل و نیروهای متنوعی بازمی گردد که شناسایی آنها در راستای توسعه روستایی- شهری اهمیتی ویژه دارد. البته در این میان، تسهیل گری نهادها و دستگاههای عمرانی و توسعه ای، در کنار مشارکت جدی روستاییان می تواند نقشی موثر ایفا نماید. این مقاله کوشش دارد با بررسی نحوه عمل کارگاههای شیرپزی در محدوده شهرستان های هشترود و چاراویماق به شناسایی چگونگی ایفای نقش این گونه کارگاهها در شکل پذیری روابط و پیوندهای روستایی ـ شهری و تشکیل جریان های محلی و ناحیه ای بپردازد.
خلاصه ماشینی:
مسائل موجود در روابط بین واحدهای فرآوری شیر منطقه و بازار فروش (رجوع شود به تصویر صفحه) جمع بندی جریانها جریان تولید: غلبه نژاد محلی دام، استفاده گسترده از مراتع و چراگاههای طبیعی ، مستعد بودن و توان بالای مرتعی در سرتاسر منطقه ، رواج دامداری در تمام روستاها، توزیع فضایی مناسب منابع آب و خاک و دانش بومی نگهداری دام و فرآوری شیر و قرار داشتن ٧١ درصد از روستاهای دارای سکنه منطقه در تحت پوشش واحدهای فرآوری از مزیت ها و زمینه های شبکه سازی در منطقه هستند.
واقع شدن محل سکونت اغلب مالکان ، استادکاران و شاگردان و همچنین محل استقرار سردخانه های نگهداری محصول کارگاههای شیرپزی در خارج از منطقه و در نتیجه انتقال بازار عمدهفروشی و ارزش افزوده ایجاد شده به خارج از منطقه ، فعالیت دلالان و واسطه گران غیربومی و سهم بالای گردش مالی آنها از کل گردش مالی شبکه ، عدم تمایل ٧٠ درصد دارندگان واحدهای فرآوری به سرمایه گذاری در منطقه و تمایل شدید مالکان واحدها به سرمایه گذاری در کلانشهرها خصوصا تهران، تبریز و مراغه از محدودیت ها و جریانات منفی در شبکه تولید و فرآوری شیر منطقه هستند.
پراکندگی تولید محصول شیر در پهنه سرزمینی و سکونتگاههای روستایی منطقه ، غلبه فرایندها و فعالیت های سنتی در تمام اجزاء شبکه ، بالا بودن متوسط سنی و پائین بودن سطح تحصیلات مالکان کارگاههای شیرپزی، نسبت بالای آموزش مهارت شیرپزی تجربی و سنتی به علمی و مدرن در کارگاهها، عدم تجهیز کارگاهها به سیستم انتقال و دفع پس̂Hب واحدهای فرآوری و نظارت ضعیف و غیراصولی نهادهای نظارتی ـ بهداشتی بر عملکرد و فعالیت کارگاهها جزئی از محدودیت ، موانع و جریانات منفی شبکه محسوب می شود.