چکیده:
تاریخ معاصر جهان اسلام با خشونت، بی ثباتی سیاسی، مداخله قدرت های بزرگ ، حضور نامشروع اسرائیل، سرکوب آزادیخواهی و استقلال طلبی مواجه بوده است (مسئله). گذشته از ریشه یابی این مهم در خارج از جهان اسلام، قدرت های منطقه ای از جمله عربستان سعودی نقش به سزایی در ایجاد و نگه داشت این وضعیت داشته اند که ضرورت بحث و استدلال برای اثبات آن را فراهم می سازد (ضرورت). یکی از مصداق های این مدعا که مقصود اصلی این پژوهش است؛ تلاش های آل سعود به منظور جلوگیری از پخش راهبردهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جهت بازسازی نظم موجود در ژئوکالچر جهان اسلام است (هدف). لذا، این سوال قابل طرح است که محدودیت های مزبور چیستند؟ و چرا پادشاهی سعودی مانع از پخش و سرایت راهبردهای فرهنگی ایران در ژئوکالچر دنیای اسلام می شود؟ (پرسش) گرچه بسیاری از تحلیلگران در پاسخ به این پرسش اختلاف شیعه و سنی را مطرح می نمایند (پیشینه)، نویسنده در پی اثبات این فرضیه است که راهبردهای فرهنگی ایران برخاسته از نقش ام القری بودن آن در ژئوکالچر جهان اسلام می باشد و بر این اساس، تغییر وضعیت موجود در صدر برنامه های آن قرار دارد (فرضیه). این مسئله فراتر از پشتبانی از شیعیان و غفلت از اهل تسنن است و مصداق سیاست وحدت جهان اسلام می باشد (نوآوری). بنابراین، عربستان سعودی با توسل به انواع سازوکارها از رواج وهابیت گرفته تا ایران هراسی و تفرقه بین شیعه و سنی، می کوشد مانع از وحدت جهان اسلام و تحقق ام القری بودن ایران شود (دستاورد). نوع تحقیق حاضر نظری- کاربردی و شیوه تحلیل اطلاعات، کتابخانه ای، اینترنتی و اسنادی است (روش).
خلاصه ماشینی:
در مقابل جدای از مباحث هویتی (شیعی و سنی )، فرضیه این پژوهش بر این مبنا استوار است که سیاست های فرهنگی عربستان سعودی محافظه کارانه و به منظور حفظ وضع موجود در ژئوکالچر جهان اسلام است ؛ لذا، راهبردهای فرهنگی آلسعود نظیر ایرانهراسی و رواج وهابیت ، به منظور عدم تحقق شکل گیری انگاره امالقریبودن جمهوری اسلامی ایران، در ژئوپلتیک فرهنگی جهان اسلام است .
برای همین عربستان اصول و اهداف خاصی را مدنظر دارد که مهمترین آنها عبارتاند از: الف ) رهبری سیاسی جهان اسلام به ویژه کشورهای عربی ؛ وحدت جهان عرب و جلب حمایت های آنان در جهت منافع خود؛ تبلیغ مذهب وهابی و دعوت به آن؛ جلوگیری از انتشار و گسترش انقلاب اسلامی و حفظ وضع موجود در منطقه (متقی ،١٥٤:١٣٩٤-١٥٣).
رسانه هایی که مجری تبلیغاتی سیاست های عربستان سعودی هستند نیز سعی در تفرقه بیشتر بین شیعه و سنی بواسطه طرح مباحثی چون هلال شیعی دارند و ایران را تنها نماینده اقلیت شیعی در برابر اکثریت سنی به رهبری عربستان معرفی می کنند و نهایتا، عربستان سعودی با بهرهگیری از دیپلماسی فرهنگی و در پوشش رفتارهای حمایتگرانه ، کوشش می کند تا وهابیت که عمده تلاش خود را در مقابله با شیعیان و ایرانیان مصروف نموده؛ در جغرافیای جهاناسلام رسوخ پیدا کند.