چکیده:
امروزه توسعه روستایی یکی از اهداف مهم کشورها به شمار می آید. از آنجایی که درآمد حاصل از بخش کشاورزی در دهههای اخیر دچار افول شدیدی شده است و سبب شده که میزان درآمد بخش کشاورزی قادر به تامین نیازها و تقاضای روزافزون ساکنان روستاها نباشد، توجه به بدیلهای دیگر اقتصادی همانند گردشگری ضروری به نظر می رسد. هدف از نگارش این مقاله بررسی و تحلیل اثرات گردشگری در توسعه اقتصادی سکونتگاه های روستایی شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختیاری می باشد. در این تحقیق روش مطالعه توصیفی-تحلیلی میباشد و نوع دادهها کیفی است و برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از دو شیوه کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. در بخش مطالعات میدانی از ابزار پرسشنامه استفاده شد که آن از روش نمونه گیری تصادفی ساده انجام گرفت. پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده با کمک نرم افزار های رایانه ای Excel و Spss و بهره گیری از روش تحلیل عاملی، تحلیل خوشه ای و همچنین تکنیک TOPSIS نتایج تحقیق نشان میدهد عامل درآمدزایی از طریق ارائه خدمات به گردشگران با امتیاز ویژه 6.01 به تنهایی قادر است 66.8 درصد از واریانس را محاسبه و تبیین کند. لذا این عامل در افزایش درآمد روستاییان و بهطورکلی اقتصاد منطقه تاثیر بیشتری داشته است. همچنین مشخص شد شاخص "تولید صنایعدستی" با امتیاز 0.403 در عامل درآمدزایی از طریق تولیدات کشاورزی و صنایعدستی و شاخص " فروش محصولات کشاورزی" با امتیاز 0.203 بیشترین نقش را در عامل درآمدزایی از طریق حضور گردشگران و ارائه خدمات به آنها داشته است. از میان شاخصهای زیستمحیطی نیز خسارت به باغات و درختان میوه مهمترین پیامد حضور گردشگران در منطقه بوده است. در رتبه بندی تاپسیس نیز مشخص شد که روستای چلوان بیشترین و روستای ایلبگی کمترین بهره مفید را از صنعت گردشگری بردهاند. با توجه به نتایج بهدستآمده میتوان گفت که درآمدزایی از طریق صنعت گردشگری، بیشتر در بخش خدمات به گردشگران بوده و در زمینه های دیگر توفیق چندانی نداشته است و در مقابل، اثرات مخرب زیستمحیطی زیادی را بر روستاهای هدف گردشگری تحمیل کرده است
خلاصه ماشینی:
هدف از نگارش این مقاله بررسی و تحلیل اثرات گردشگری در توسعه اقتصادی سکونتگاههای روستایی شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختیاری است.
با توجه به نتایج بهدستآمده میتوان گفت که درآمدزایی از طریق صنعت گردشگری، بیشتر در بخش خدمات به گردشگران بوده و در زمینههای دیگر توفیق چندانی نداشته است و در مقابل، اثرات مخرب زیستمحیطی زیادی را بر روستاهای هدف گردشگری تحمیل کرده است .
مجموع این پتانسیلها، زمینة مناسبی را برای برنامهریزی در جهت توسعة روستاهای منطقه در اختیار قرار میدهد ) AkbariSamani et (رجوع شود به تصویر صفحه) جدول٢- ویژگیهای طبیعی و انسانی روستاهای موردمطالعه {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع: سالنامه آماری سال ١٣٩٣ شهرستان سامان و ویکیپدیا روستاها فصلنامه برنامهریزی منطقهای/ سال ٨/ شماره ٣١/ پاییز ١٣٩٧ 109 بحث و یافتههای تحقیق: در این پژوهش باهدف ارزیابی و تحلیل اثرات اقتصادی و زیستمحیطی گردشگری بر سکونتگاهای روستایی شهرستان سامان، ١٢ شاخص شامل: ٩ شاخص اقتصادی و ٣ شاخص زیستمحیطی، در قالب پرسشنامه بین ساکنین ٦ روستا از شهرستان سامان توزیع گردید.
تحقیق حاضر به بررسی و تحلیل ارتباط بین گردشگری و توسعه اقتصادی روستاهای هدف گردشگری در محور گردشگری رودخانه زایندهرود در شهرستان سامان پرداخت و این نتایج به دست آمد: ابتدا با توجه به میزان همبستگی هریک از ٩ شاخص اقتصادی با روش تحلیل عاملی، به دو عامل تبدیل شد عامل اول درآمدزایی از طریق ارائه خدمات به گردشگران و عامل دوم درآمدزایی از طریق تولیدات کشاورزی و صنایعدستی نامگذاری و وزن هر عامل نیز مشخص شد.