چکیده:
تاسیس حکومت صفوی با به رسمیت شناختن مذهب تشیع به عنوان مـذهب رسـمی ایـران و دعوت رسمی شاهان از علمای شیعی برای مهاجرت به ایران ، بـا توجـه بـه شـرایط سـخت و خفقان این علما در خارج از ایران ، زمینه مناسبی را برای مهاجرت آنان فراهم نمـود. ازایـن رو، اوج مهاجرت و همکاری علما با شاهان در این دوران مشهود است . همکاری علمـا بـا دربـار صفوی بسترساز طرح مسئله «جواز و عدم جواز همکاری با حکومت بر مبنای فقه شیعی » شده بود. نتایج پژوهش نشان می دهد علمای شیعی بر مبنای ضرورت فقهی و منافع دینی - مـذهبی با حکومت صفوی همکاری کردند، زیرا فراهم شدن این فرصت مناسب موجب می شـد آنـان مهم ترین مبانی سیاسی ، علمی -فرهنگی و عقیدتی شیعه را احیاء، اجرا و تداوم بخشند که البتـه این همکاری هرگز نشان از مشروعیت بخشی به حکومت صفوی از سوی عالمان نبوده اسـت .
بنابراین ، علت همکاری علما، تداوم بخشی و استقرار باورها و معارف شیعی بـوده اسـت . ایـن پژوهش ابتدا اندکی به مسئله همکـاری و عـدم همکـاری بـا حکومـت بـر مبنـای فقـه شـیعی می پردازد تا از رهگذر این مسئله ، توان بهتری در شفافیت دلایل علما از همکاری با حکومـت بیابیم . در ادامه ، دلایل یافته شده را طی سه محور و رویکرد کلی علل سیاسی ، علمی - فرهنگی و عقیدتی بیان می کند، لذا هدف این پژوهش با تکیه بر منابع و به شیوه ای توصـیفی - تحلیـی ، بررسی علل ورود علما به دربار و همکاری با شاهان صفوی است .
خلاصه ماشینی:
بررسی علل ورود علمای شیعه به دربار صفوی دکتر محمدجواد ورعی ١، دکتر حمیدرضا بیگدلی ، سیده مریم موسوی 3 2 چکیده تأسیس حکومت صفوی با به رسمیت شناختن مذهب تشیع به عنوان مـذهب رسـمی ایـران و دعوت رسمی شاهان از علمای شیعی برای مهاجرت به ایران ، بـا توجـه بـه شـرایط سـخت و خفقان این علما در خارج از ایران ، زمینه مناسبی را برای مهاجرت آنان فراهم نمـود.
مـسئله تعامـل دوسویه علما و شاهان عصر صفوی را می توان در دو موضـوع کلـی «بررسـی علـل شـاهان از دعوت علما و همکاری با آنان » و «بررسی علل علما از ورود به دربـار و همکـاری بـا شـاهان صفوی » مورد مطالعه قرار داد؛ اگرچه می توان به طور خلاصه هـدف شـاهان را در سـه نظریـه قدرت طلبی آنان و مشروعیت بخشی به حکومت خود، ارادت خالص نسبت به مذهب تـشیع یا تلفیق و آمیزه ای از این دو احتمال می توانـد سرچـشمه گرفتـه باشـد و شـاهان را ملـزم بـه سیاست دعوت از علما کرده باشد، اما آنچه در این پژوهش مهم است ، بررسی علـل مهـاجرت علما به ایران و همکاری با شاهان صفوی است .
علل همکاری علما با حکومت و ورود آنان به دربار شاهان همان گونه که شاهان صفوی برای پیشبرد اهداف سیاسی - حکومتی خود ناچـار از اجـرای برنامه دعوت و همکاری با علما بودند، همچنین پذیرش این دعوت و مهاجرت علما به ایران ، اقدامی آگاهانه و بسته به عواملی است که علما برای دسـتیابی بـه اهـداف [دینـی ] خـود آن را ضروری می دانستند.
علل سیاسی مهم ترین عللی که موجب می شود تا بـرای تـداوم بخـشی بـه مبـانی و باورهـای سیاسـی - حکومتی مذهب تشیع ، علما به دربار صفوی راه یابند: دشمنی حکومـت عثمـانی بـا صـفویه و علمای شیعی ، پایداری اقتدار دولت نوپای شیعی و سامان بخشیدن به نظم اجتماعی و رسدگی به امور مردمی دانست .