چکیده:
کودکان و نوجوانان از طریق کسبِ مهارتهای اجتماعیـ هنجارها، انگیزهها، نگرشها، و رفتارهای لازم برای تطبیق با نیازهای اجتماعی و نیز حفظ روابط بینِفردی را فرامیگیرند. مدارس، بهمنزلة مهمترین پایگاه آموزشی، نقش بسزایی در پرورش این مهارتها در دانشآموزان دارند. با توجه به اهمیت موضوع و نقش سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در سیاستهای این نهاد، در تحقیق حاضر، محتوای سند تحول از نظر میزان توجه به مقولههای مهارتهای اجتماعی از دیدگاه هدفگزینی تلئولوژیک تحلیل محتوا شد. برای این کار، پس از دستهبندی و شمارش گزارههای آشکار و پنهان و محاسبة شاخصهای آمار توصیفی، به منظور برآورد میزان درجة اهمیت شاخصها، از روش آنتروپی شانون استفاده شد. برای محاسبة ضریب قابلیت اعتماد و پایایی پژوهش، پژوهشگران فصل چهارم سند را مجدداً کُدگذاری کردند و ضریب توافق 75/92درصد بهدست آمد. یافتهها نشان داد که بیشترین میزان توجه و اهمیت مربوط به مؤلفة مهارتهای ارتباطی (41درصد) و پس از آن مسئولیتپذیری (27درصد) و مهارتهای مقابلهای (20درصد) است و به مؤلفههای همدلی (5/0درصد) و جرئتورزی (68/0درصد) کمترین توجه صورت گرفته است.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اهمیت موضوع و نقش سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در سیاست های این نهاد، در تحقیق حاضر، محتوای سند تحول از نظر میزان توجه به مقوله های مهارت های اجتماعی از دیدگاه هدف گزینی تلئولوژیک تحلیل محتوا شد.
ارتباط کمی و عینی یا ارتباط ضمنی مقوله های سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با هر یک از مؤلفه های مهارت های اجتماعی میتواند نشان دهندۀ میزان توجه سیاست گذاران به ضرورت رشد این مهارت ها در دانش آموزان باشد.
بر اساس تحقیقات انجام شده ( Jones ٢٠١٢ ,and Bouffard؛ ٢٠٠٦ ,Gilliam and Shahar؛ طالب زاده و همکاران ، ١٣٨٧)، عوامل متعددی در پیشبرد این هدف اثرگذارند؛ از سیاست گذاریهای کلان آموزش و پرورش گرفته تا برنامه های رسمی و غیررسمی و صلاحیت نیروی انسانی، همگی میتوانند در رشد مهارت های اجتماعی دانش آموز تأثیر بگذارند.
ضمن درنظرگرفتن مفهوم تلئولوژی، یعنی حالتی که در آن یک پدیده در قالب یک هدف غایی یا فرجام توضیح داده میشود (٣٧ :٢٠٠٨ ,Ruse)، و با بررسی کلی نظریات صاحب نظران ، مؤلفه های مشترک آن هاـ یعنی همدلی، مسئولیت پذیری، مهارت های ارتباطی، جرئت ورزی، و مهارت های مقابله ایـ برای این پژوهش انتخاب شده اند: همدلی: توانایی تجسم کردن افکار و درک احساسات دیگران ، بدون آنکه از آن حرفی زده باشند (١٩٩٨ ,Goleman).
بر اساس داده های حاصل از فرم های تحلیل محتوا، میتوان نتیجه گرفت که ، از نظر فراوانی، در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ، به دو مؤلفۀ مهارت های ارتباطی و مشارکت و مسئولیت پذیری بیش از دیگر مؤلفه ها توجه نشان شده است .