چکیده:
یکی از مهمترین و متفاوتترین اقشار جامعه ایرانی» ایلها و عشایر است و زنان رنگ و بوی حیات ایلی و
عشایری است. زنانی که خود بخشی از هویت ایلی و عشایری هستند و در آفرینش و ماندگاری هویتهنری اقوام»
سهمی موّثر و انکارناپذیر دارند. ازاین رهگذرء آفرینش هنرهایبومی» ایلی و عشایری که ازآن به دستبافتهها یاد
میشود, بخشی مهمی از هویتهنری قومی و ایلی است. دستبافتههای ایلی و عشایری برآیند و بازتابی از
احساس, اندیشه» باورها و آرمانهای زنان هنرمندء در سایه جهانبینی شخصی و جمعی است که با بیانی رمزی و
نمادین و در قالب طرحها و نقشهای انتزاعی» تجریدی, رنگهای بومی و طبیعی بهصورت ذهنی و بهکمک قووّ-
ی خیال در جهت مرتفع کردن نیازهای زندگی, آفریده میشوند. چوقاء برجستهترین پوشاک و بالاپوش ایل و
عشایر بختیاری و بخشی از هویتهنری و قومی است که توسط زنان ایل بافته میشود. به زعم بسیاری از
صاحبنظران فرهنگ بختیاری, طرح و رنگهای چوقا بازتاب سنتهاء اندیشهها و باورهای فردی و ققومی
بختیاری است که با زبانی نمادین نمودار میشود. این بالاپوش اصیل, سنتی و قومی دارای ظرفیت و استعداد
نهفته کارآفرینی با حفظ اصالت و بر مبنای ایجاد خلاقیت و نوآوری در کاربرد براساس نیازهای جامعه امروز
است. دراین مقاله ضمن توصیف و بازتاب بخشی از فعالیتهای زنان عشایر بختیاری, به مطالعه, بررسی, تحلیل و
توصیف فعالیت هنری زنان یعنی بافت انواع دستبافتهها و بهطور خاص چوقا و ابعاد هنری و نمادین آن پرداخته
میشود. پژوهش حاضر از نوع بنیادین و روش تحقیق نیز توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات هم
بهصورت توامان میدانی و کتابخانهای است.
خلاصه ماشینی:
١- مقدمه ايل ها و عشاير ايران ، يکي از مهم ترين و در عين حال متفاوت ترين اقشار جامعه به لحاظ زيست بوم ، نوع و شيوه معيشت و عملکردهاي اجتماعي به شمار ميروند و زنان برجسته ترين و مؤثرترين عنصر و رنگ و بومي حيات ايلي و عشايري هستند به - گونه اي که بدون زن زندگي ايلي هويت و معنايي نخواهد داشت .
زنان ايل و عشاير بختياري نمونه اي آشکار از اين قشر تلاش گر هستند و توليد انواع دست بافته هاي بومي و کاربردي به عنوان هنربومي، قومي و کاربردي عشاير، نمود و نمونه اي ارزشمند از فعاليت هاي جنبي و به نوعي اقتصادي ايشان است که علاوه بر مرتفع کردن نيازهاي زندگي(جنبه ي خودمصرفي) بخشي از آن ها نظير چوقا، قالي، گبه ، گليم ، جاجيم ، براي فروش و مکمل اقتصاد ايلي است .
اين صفت در جامعه ايلي و عشايري بسيار برجسته است که در زندگي و زيست بوم عشاير و خاصه بختياري با مؤلفه هاي مختلف و متنوعي 1 از جمله "پوشاک" شناخته ميشود که مهم ترين و آشکارترين مظهر هويت قومي، بومي و ايلي و يکي از ارزش هاي فرهنگي و نمادين اين قشر است .
چوقا، پوشاک و بالاپوش مردان بختياري با طرح هاي کنگره اي و رنگ هاي نمادين سياه و سفيد، يکي از برجسته ترين پوشاک اقوام و ايل هاي ايران است که توسط زنان هنرمند و بافنده ايل بختياري که خود بخشي از حيات و هويت ايلي به شمار ميروند، در سرتاسر قلمرو جغرافياي بختياري(زاگرس غربي و جنوب غربي) بافته ميشود.