چکیده:
نوشتار پیش رو موضوع پر گفتگوی تاویل و باطن قرآن را از منظر روایات اهل بیت: به بررسی نهاده است. محور اساسی سخن درباره این نکته است که با کاوش در احادیث چه ویژگیهای کلی و عمومی را می¬توان برای باطن قرآن برداشت کرد. روشن است که شناخت این ویژگیها به فهم روایات تاویلی رسیده از اهل بیت: - که شمار آنها نیز بسیار فراوان است - بسیار مدد می¬رساند و گاه نگاهها را درباره میزان اعتبار این روایات دگرگون می¬سازد.
در این نوشتار نگارنده به چهار ویژگی کلی باطن قرآن از منظر روایات اشاره می¬کند: 1. صبغه ولایی باطن قرآن، 2. امکان وجود باطن جداگانه برای هر فقره قرآنی مستقل،3. امکان ارتباط ظاهر یک آیه با باطن آیه¬ای دیگر و 4. امکان ارتباط باطن یک آیه با باطن آیه دیگر.
نگارنده در هر بخش کوشیده تا با یادکرد نمونه¬هایی از چهار ویژگی یاد شده به تبیین این خصوصیّات بپردازد.
خلاصه ماشینی:
ولی هدف غایی ما در این بخش اثبات این نکته است که هر فقرۀ قرآن که از نظر لفظی تام باشد، علاوه بر آنکه معنایی ظاهری و مستقل از ماقبل و مابعد و حتی سیاق آیات دارد، باطنی مستقل و جداگانه دارد که با باطن دیگر فقرههای همان آیه یا باطن آیات قبل و بعد الزاما همسو و هم مضمون نیست.
آنگاه در یک توضیح پر اهمیت چنین مینویسد: برای برخی منابع که به تفصیل در این باره گفت وگو کردهاند، بنگرید: فقه پژوهی قرآنی، فصل نهم، فرازهای تقطیع شدۀ قرآن، صص 510 ـ451؛ سایهها و لایههای معنایی، همۀ کتاب به ویژه ص 397-400 که به طور خاص با عنوان بحث ما مرتبط است و نمونههایی از فقرات قرآنی را که باطنی مستقل از سیاق ظاهری آیات دارند، به دست دادهاند.
نیز بنگرید: تأویل شب در آیۀ ﴿و اللیل إذا یغشاها﴾ (الشمس آیۀ 4) به برخی دشمنان اهل بیت و حکومت وی، در حالی که آیات پیش از آن به رسول اکرم یا امام علی یا امامان معصوم صلوات الله علیهم تأویل شده است: الکافی ج 8 ص50؛ البرهان ج 5 ص 670 ـ 671.
نیز بنگرید: تأویل شب در آیۀ ﴿و اللیل إذا یغشاها﴾ (الشمس آیۀ 4) به برخی دشمنان اهل بیت و حکومت وی، در حالی که آیات پیش از آن به رسول اکرم یا امام علی یا امامان معصوم صلوات الله علیهم تأویل شده است: الکافی ج 8 ص50؛ البرهان ج 5 ص 670 ـ 671.