چکیده:
این مقاله بهمنظور تبیین اخلاق اجتماعی از نگاه امام خمینی(ره) با روش توصیفی تحلیلی در فضای کتابخانه بر اساس منابع مکتوب و استناد به آثار نوشتاری و گفتاری حضرت امام(ره) تدوین یافته است. در گردآوری دادهها از روش کیفی تجزیهوتحلیل اطلاعات جمعآوریشده از آثار گفتاری و نوشتاری حضرت امام(ره)، استفاده شده است. پاسخ سوالهای طرح شده با ذکر مطالب ذیل بهخوبی بیان شده است. اخلاق از منظر امام خمینی(ره) همان نظام اخلاق اسلامی است که در قرآن و حدیث و سیره معصومین(ع) بیان شده است. اخلاق از دیدگاه امام(ره) دارای جامعیت است و به همه ابعاد حیات انسان، اعم از زندگی دنیا و آخرت و فردی و اجتماعی، توجه کرده و بایدها و نبایدهای عملی را در این زمینه ارائه داده است. هدف نهایی اخلاق از منظر امام ره تقرب روحی و معنوی به خدای متعال است و هراندازه این قرب بیشتر شود، ارزش و کمال انسان افزایش مییابد. اخلاق اجتماعی از نگاه امام(ره) دارای مبانی فکری و انسانشناسی است که به مهمترین آنها در این مقاله اشاره شده است. ارزشمندی، اراده و اختیار و کمالخواهی انسان از جمله بنیانهای نظری انسانشناختی اخلاق اجتماعی را تشکیل میدهند که در رفتارهای اجتماعی انسان تاثیر بسزا دارند. جامعنگری، اعتدالگرایی، تقدیم معنویات بر مادیات، عقلانیت، انگیزه و مطلوب نهایی از دیگر پایههای نظری اخلاق اجتماعی در اندیشه امام خمینی(ره) هستند و هرکدام نقش اساسی در عملکرد آدمی دارد. در بخش اخلاق عملی در دو بعد رفتارهای سیاسی و اجتماعی به برخی از دیدگاهها و سیره اخلاقی حضرت امام(ره) مانند عدالت اجتماعی، رحمت و مهربانی، خدمتگزاری به مردم و اهتمام به بیتالمال مسلمین اشاره شده که امام (ره) هم خود به آنها عمل کرده و هم دیگران را به رعایت این ارزشهای اخلاقی سفارش نموده است.
خلاصه ماشینی:
اخلاق از ديدگاه امام (ره ) داراي جامعيت است و به همه ابعاد حيات انسان ، اعم از زندگي دنيا و آخرت و فردي و اجتماعي ، توجه کرده و بايدها و نبايدهاي عملي را در اين زمينه ارائه داده است .
در بخش اخلاق عملي در دو بعد رفتارهاي سياسي و اجتماعي به برخي از ديدگاه ها و سيرة اخلاقي حضرت امام (ره ) مانند عدالت اجتماعي ، رحمت و مهرباني ، خدمت گزاري به مردم و اهتمام به بيت المال مسلمين اشاره شده که امام (ره ) هم خود به آن ها عمل کرده و هم ديگران را به رعايت اين ارزش هاي اخلاقي سفارش نموده است .
قلمرو«موضوع هرچند موضوع اخلاق داراي ابعاد مختلف بوده و ديدگاه هاي حضرت امام (ره ) در اين زمينه بسيار گسترده است ، در اين نوشتار به اجمال به نظريات کلي امام (ره ) به اخلاق اجتماعي در دو بعد نظري و عملي و به عبارت ديگر از نظريه تا عمل که شامل مباني و رفتارهاي سياسي و اجتماعي است ، اشاره مي شود.
امام خميني ره ديدگاه ويژه و جامع به انسان و زندگي مادي و معنوي او دارد که اين ديدگاه مبتني بر آيات و روايات است و به جرئت مي توان گفت انسان از منظر امام ره همان انسان از ديدگاه اسلام و قرآن است که همه انبيا و کتب آسماني براي ساختن و پرورش او آمده اند.
» (امام خميني ، ١٣٥٨: ٥٥/٥) اين سخن امام (ره ) در ارتباط با اخلاق اجتماعي است که شيوة خود را روش انبيا معرفي کرده و با الهام از پيامبران الهي اصلاح جامعه را سرلوحه برنامه هاي خويش بيان کرده است .