چکیده:
سواد رسانه ای مجموعه ای از رویکردهایی است که در برابر برنامه های رسانه ای مخاطبان، حضور فعال دارند و پیام های آن را منتقدانه و مفسرانه پیگیری می کنند. هدف مقاله حاضر، سنجش میزان بهره مندی دانشجویان از سواد رسانه ای است و مطالعه نقش سرمایه فرهنگی و شاخص های آن در افزایش سواد رسانه ای مورد نظر بوده است. چارچوب نظری این پژوهش، ترکیبی از نظریات بوردیو، هابز و تامن است. روش این تحقیق، پیمایش از نوع کاربردی است و جامعه آماری، دانشجویان دانشگاه پیام نور قاینات هستند که حجم نمونه طبق فرمول کوکران 374 نفر و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. ابزار گردآوری، پرسشنامه خود محقق ساخته است که پس از برآورد، پایایی سؤال ها و میزان آلفای کرونباخ برابر با 93/0% به دست آمده است و اعتبار صوری پرسشنامه توسط متخصصان جامعه شناس صورت گرفته است. با استفاده از ویرایش 22 نرم افزارspss و آماره های توصیفی و استنباطی (پیرسون و رگرسیون)، نتایج به دست آمده از این پژوهش بیانگر وجود ارتباط بین متغیر مستقل با متغیر وابسته (میزان سواد رسانه ای) است. میزان بهره مندی دانشجویان از سواد رسانه ای طبق نتایج به دست آمده، در حد کم (5/57%) ارزیابی شده است. بر اساس نتایج رگرسیون، سرمایه فرهنگی با میزان بتای 163/0 توانسته است متغیر وابسته سواد رسانه ای را تبیین کند. هم چنین نتایج نشان می دهد که معادله پیش بینی میزان سرمایه فرهنگی می تواند 5/68% از واریانس متغیر وابسته را تبیین کند. در نتیجه، رابطه مؤثر بین سرمایه فرهنگی بر سواد رسانه ای برابر با 241/0 بوده و بر اساس جمع اثر کل شاخص های تحلیل مسیر، سرمایه فرهنگی برابر با 749/0 به صورت مستقیم و غیرمستقیم، سواد رسانه ای را تبیین و تحلیل می کند.
خلاصه ماشینی:
با توجه به این که ارتقاء سرمایه فرهنگی و شاخص های آن در جامعه میتواند نگرش منتقدانه و آگاهانه افراد را برای استفاده از برنامه های رسانه ای مورد تأثیر قرار دهد، لذا مطالعه رابطه سرمایه فرهنگی و شاخص های آن از بعد مطالعات جامعه شناختی در حوزه سواد رسانه ای، با توجه به شرایط عصر حاضر جامعه جهانی و تأثیر شبکه های رسانه ای و مجازی بر روی جوانان نسل امروز ایران ، بیانگر اهمیت دادن به مطالعه این متغیرهای اجتماعی را دوصد چندان میکند.
در این تحقیقات ، به نقش سرمایه فرهنگی در میزان سواد رسانه ای اشاره نشده است و بیشتر تحقیقات ، به تأثیر متغیرهای عنوان این مقاله توسط نگارندگان ترجمه شده است Developing a news media literacy scale .
یکی از فرضیه های مطرح در این پژوهش ، به رابطه بین سرمایه فرهنگی با سواد رسانه ای دانشجویان میپردازد کـه ایـن فرضیه ، از دل نظریات مکتب فرانکفورت و نظریه شکاف آگاهی استخراج شده است .
با توجه به نتایج ارتقاء شاخص ها و مؤلفه های سرمایه فرهنگی در بین دانشجویان و خانواده های آنان و در راستای تقویت ابعاد مختلف زندگی ازجمله برخوردار بودن از سواد رسانه ای و نگاه منتقدانه نسبت به رسانه ها، این امر میتواند رابطه مؤثری را در حال حاضر در بین جامعه مورد مطالعه ایفاء کند.
نتایج آزمون ضریب همبستگی نشان میدهد که در تمامی موارد مذکور، فرضیه تحقیق تأیید شده و فرض صفر (عدم رابطه ) رد شده است که به این معناست که هر کدام از متغیرهای مستقل با متغیر وابسته سواد رسانه ای دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز قاینات ، ارتباط مستقیم و قوی داشتند.