چکیده:
پژوهش حاضر به بررسی رابطه علیت بین مصرف حاملهای مختلف انرژی و ارزشافزوده در بخشهای اقتصادی ایران، طی دورهی زمانی 1392-1353 با استفاده از آزمون علیت گرنجری در پانلهای مختلط نامتجانس پرداخته است. روش استفاده شده در این پژوهش بر اساس آزمون علیت پانلی که توسط امیرمحموتوگلو و کوز (2011) ارائهشده و مبتنیبر مدل خودرگرسیون برداری (VAR) و آزمونهای والد با مقادیر بحرانی بوتاسترپ خاص هر بخش است، میباشد. این آزمون، همبستگی مقطعی و عدم تجانس بین اعضای پانل و همچنین همانباشتگی بین متغیرهای مورد بررسی را درنظر میگیرد. بر اساس نتایج، وجود رابطه علیت یکطرفه از نفت و گاز به ارزشافزوده و وجود رابطه علیت دوطرفه بین برق و ارزشافزوده در بخش خدمات و کل بخشها تایید میشود. در بخش کشاورزی تنها وجود رابطه علیت از برق به ارزشافزوده وجود دارد. در بخش صنعت وجود رابطه علیت دوطرفه بین گاز و برق با ارزشافزوده و وجود رابطه علیت یکطرفه از ارزشافزوده به نفت تایید میشود. در بخش حمل و نقل نیز رابطه علیت یکطرفه از گاز و برق به ارزشافزوده و وجود رابطه علیت دوطرفه بین نفت و ارزشافزوده وجود دارد. نتایج بهدستآمده میتواند توصیههای سیاستی مهمی در برنامهریزی و تبیین سیاستهای بخش انرژی در سطح بخشی کشور داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
در راستای رفع این محدودیت ها و حصول به نتایج قابـل اعتمـادتر، هـدف اصـلی ایـن مقالـه بررسـی جهـت علیـت بـین مصـرف حامـل هـای مختلـف انـرژی و رشـد اقتصـادی (ارزشافزوده) بخش های مختلف اقتصادی کشور طی سالهای ١٣٩٢-١٣٥٣ است .
شـهنازی و همکاران (١٣٩٦)؛ در مطالعه ای وجود رابطه علیت بین مصرف حامل های مختلف انرژی بـا رشد اقتصادی و انتشار گاز دی اکسید کربن را در بخش های مختلـف اقتصـادی (خـانگی ، عمومی و تجاری ، صنعت ، کشاورزی و حمل و نقل )، در دوره ١٣٩١-١٣٧٦و با استفاده از روش علیت تودا و یاماموتو در ایران مورد بررسی قرار دادهانـد.
بر اساس نتایج جدول (٥)، در مورد حامل انرژی نفت ، مقدار آماره والد به دسـت آمـده برای بخش های صنعت و حمل و نقل از مقادیر بحرانی بوتاسترپ خاص این بخـش هـا در سطوح احتمال ٥ و ١٠ درصد بزرگتر است .
٧. بحث و نتیجه گیری نتایج اصلی به دست آمده در این تحقیق (که در جدول ٦ نشان داده شدهاند) نشان میدهنـد که : در بخش خدمات وجود رابطه علیت از حامل های انـرژی بـه ارزشافـزوده ایـن بخـش مورد تأیید قرار گرفته است .
آرمـن و زارع (١٣٨٨) نیز در مطالعه خود به این نتیجه دست یافته اند که تنها یک رابطه علیت یک طرفه از مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری (که یکی از زیربخش های اصلی بخـش خـدمات است ) به رشد اقتصادی وجود دارد.
در بخش حمل و نقل وجود رابطه علیت از حامل های انرژی به ارزشافزوده این بخـش مورد تأیید قرار گرفته است .