چکیده:
شهر یاسوج با نیم قرن ﭘﻴﺸﻴﻨﮥ تاریخی نموﻧﮥ مهمی برای مطالعه و بررسی تحولات پرشتاب اجتماعی و حیات شهری در ایران جدید است و رویکردهای تاریخنگاری محلی فرصت و امکان شناخت ابعاد مختلف حیات و تحولات این شهر را فراهم میکند. یاسوج روستایی از توابع تلخسرو بود که در سال 1342ش/1963م، پس از قیام عشایر جنوب، حکومت پهلوی آن را به مرکز فرمانداری کل کهگیلویهوبویراحمد تعیینکرد و ادارههای دولتی در آن مستقر شدند. مدیران این ادارهها همه غیربومی بودند و ساکنان اولیه شهر نیز پیلهورانی بودند که از شهرهای دیگر به یاسوج مهاجرت کرده بودند. ورود و مهاجرت این گروهها به یاسوج و تعامل آنها با جامعه عشایری و روستایی پیرامون، فرآیندی پر از تغییر و تحول را در این منطقه آغاز کرد.
این مقاله به روش توصیفیتحلیلی و بر پاﻳﮥ مطالعات کتابخانهای و اسنادی و مصاحبههای شفاهی، نقش مهاجران غیربومی را در تحولات یاسوج بررسی میکند. در این مقاله پس از مقدمه، فرآیند و عوامل شکلگیری شهر یاسوج، گروههای شغلی و ترکیب آنها و نیز نهادهای شهری و نقش آنها در گسترش شهر واکاوی میشود.
The city of Yasouj, with a half-century of historical background, is an important example for studying quick social and urban developments in modern Iran, where local historiography approaches provide the opportunity to recognize the different dimensions of life and the changes in this city. Yasouj was a village of Tel-Khosrow, which was considered in 1342 as the government center of Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad province by the Pahlavi government after the uprising of the tribes in the south and the government offices were located there. The directors of these departments were all non-native, and the primary residents of the city were also itinerants who migrated from other cities to Yasouj. The arrival and emigration of these groups to Yasouj and their interactions with the tribal and nomadic communities around the region have begun a changing process in this region. This paper, by a descriptive-analytical method and based on library and documentary sources and oral interviews, examines the role of non-native immigrants in Yasouj's evolutions. In this article, after the introduction to the process and factors of the formation of the city of Yasouj, the occupational groups and their combination of urban institutions and their role in the development of the city have been addressed.
خلاصه ماشینی:
یاسوج روستایی از توابع تلخسرو بود که در سال 1342ش/1963م، پس از قیام عشایر جنوب، حکومت پهلوی آن را به مرکز فرمانداری کل کهگیلویهوبویراحمد تعیینکرد و ادارههای دولتی در آن مستقر شدند.
شهر یاسوج با ﭘﻴﺸﻴﻨﮥ شهری پنج دهه، با اهداف و کارکردهای اداری و سیاسی در ﻣﻨﻂﻘﮥ بویراحمد شکل گرفت؛ سپس در جایگاه مرکز فرمانداری کل کهگیلویهوبویراحمد، با استقرار ادارهها و سازمانهای دولتی و حضور مدیران و کارمندان غیربومی و پیلهوران مهاجر از شهرهای دیگر ایران فرآیند پرشتابی را آغاز کرد.
این تحولات ازیکسو تغییرات اجتماعی و فرهنگی بود که بهدنبالآن جاﻣﻌﮥ شهری مبتنی بر نظام متحول اجتماعی همراه طبقات جدید و اصناف شکل گرفت؛ ازسوی دیگر نیز تحولات اقتصادی بود که با انتخاب یاسوج در حکم مرکز کهگیلویهوبویراحمد، گروههای شغلی و سرمایهگذاران بومی و غیربومی به انگیزه کسب درآمد به یاسوج مهاجرت کردند و رونق بازار و ایجاد زیرساختها را باعث شدند.
ﭘﻴﺸﻴﻨﮥ پژوهش در باب نقش مهاجران غیربومی در تحولات شهر یاسوج، تاکنون بهصورت مستقل پژوهشی منتشر نشده است؛ البته در برخی مطالعات دربارﮤ بویراحمد و عشایر این منطقه، در کنار مباحث اصلی، به روند شکلگیری شهر یاسوج اشاره شده است.
گسترش نسبی شهر یاسوج و بهدنبالآن، پولیشدن اقتصاد ساکنان دو عاملی بود که ازیکسو پس از اردکانیها باعث موج مهاجرت گروههای بهبهانی، کازرونی، خوزستانی، شهرضایی، شیرازی، عشایر بویراحمد و گروههای دیگر به یاسوج شد و ازسویدیگر، زمینه استقرار سازمانها و ادارهها را در یاسوج فراهم کرد و این مراکز بهطور مستقل شروع به کار کردند.