چکیده:
سرگذشت و پیامد سرپیچی جمشید از پیشنهاد اهورهمزدا در فرگرد دوم وندیداد آمده و برای همه شناخته شدهاست. باوجوداین، محتوای اصلی این پیشنهاد که جمشید آن را نپذیرفت و دلایل رد آن باز بحثانگیز است. رایجترین تعبیر این است که جمشید وظیفهٔ موبدی (بهخاطرسپردن و بردن دین مزدیسنی) و نیز وظیفهٔ پادشاهی را، که اهورهمزدا به او پیشنهاد کردهاست، نمیپذیرد. این تفسیر از آن رو شکل گرفتهاست که دینا را «دین» دانستهاند. ترجمهٔ این واژه در سالهای اخیر، خصوصا در بسیاری از آثار کلنز، کاملا متفاوت است. برای روشنکردن این موضوع، لازم است مجدد به بررسی پیشنهاد اهورهمزدا و نپذیرفتن جمشید بپردازیم. کلنز و پانایینو هم در آثار خود به این موضوع توجه کردهاند. بنابر نظر کلنز، «دین» که جمشید آن را نپذیرفت «شیوه-های آیینی را دربر میگیرد و به شخص این اطمینان را میدهد که جاودانگی دینا و روان را پس از مرگ برای او بهوجود میآورد»¬. براساس نظر پانایینو ، جمشید پیوند با دینا را پس از مرگ نمیپذیرد. هیچیک از این دو استنباط بین سرپیچی جمشید از پیشنهاد اهورهمزدا و پیامد آن ارتباط برقرار نمیکند: جاودانگی محدود در زمان، قرارگرفتن روی زمین، در جای خود، و ساخت ور. با وجود این، داستان فرگرد دوم وندیداد کاملا منسجم و یکپارچه است. جمشید (به سبب ناشایستگی) از بهکار بردن شیوههای آیینی، که سبب جاودانگی پس از مرگ در جهان خدایان می¬شود، دوری می¬کند. بنابراین، در جستجوی مکانی است که از آفریدگان استقبال شود و از این طریق بتواند جاودانگی را بهدست آورد: بنابراین، ابتدا زمین را بیحدومرز گسترش میدهد،پس از شکستخوردن ور را می¬سازد. مقایسهٔ این داستان با داستان ودایی valá- سبب میشود رابطهای تنگاتنگ بین ناشایستگی جمشید در بردن دین و نقش او در ساخت ور قائل شویم.
خلاصه ماشینی:
Yama/Yima: Variations indo-iraniennes sur la geste mytique, Paris: Collège de France, 2012, 45-66.
بنابراین ترجمهٔ مرسوم این بند مفهوم خود را از دست میدهد و درک ما از شخصیت دینا تغییر میکند یا همانطور که پانایینو بر اتحاد با دینا پس از مرگ تأکید دارد، ما نیز مبنا را بر پیوند دین با روان فدیهدهنده هنگام نیایش قرار میدهیم و احتمال میدهیم پیشکش فدیه کلید تفسیر اسطورهٔ جمشید در وندیداد 2 باشد: سرپیچی از انجامدادن وظیفهای آیینی که با دینا ارتباط دارد اساس شکست جمشید در تلاش برای کسب جاودانگی است.
فعل a-pərəsa-، با کاربرد ناگذر، در وندیداد 2 بند 1-2، فعلی است برای بیان همپرسگی؛ درست مانند آنچه در یسن 12 بند 5-6 آمدهاست: aθā aθā cōiț ahurō mazdå zarauštrəm aδaxšaiiaētā<FootNote No="410" Text=" اینسلر (1962) سعی کرده است تا daxšaiia- را با ستاک مضارع daēsaiia-در وندیداد2 بند 1-2 مرتبط بداند، اما این احتمال وجود ندارد.
اینجا باید از خود پرسیم آیا ارتباط بین این دو شخصیت در حوزهٔ رستاخیز میتواند با سرپیچی جمشید از پیشنهاد اهورهمزدا در وندیداد 2 مرتبط باشد؟ اگر آری، چگونه ممکن است؟ ویژگیهای شهوت انگیز سپیدهدم اساس اسطورهٔ هندواروپایی و هندوایرانی را شکل میدهد و با سپیدهدم ارتباط مییابد: ازدواج خویشاوندی بین سپیدهدم دختر آسمان روز<FootNote No="424" Text=" diṷés dhugh2tēr"/> و خورشید یا آسمان روز.
"/> نیز بر این باور است که بین اسطورهٔ جمشید و ور (دریاچه) ارتباط وجود دارد چنانکه بندهش جایگاه آن را روی هوگر<FootNote No="453" Text=" hukairiia"/>، قلهٔ هربرزیتی ذکر کردهاست.