چکیده:
پیشرفت فناوریهای جدید و روند رو به رشد آن در سالهای پایانی قرن بیستم، زمینهساز طرح موضوع استفاده از فناوری ماهواره در هدایت هواپیماها شد. اجرای سامانههای ماهوارهای هدایت هواپیما در سطح جهانی، همۀ کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران را از منافع بسیاری بهرهمند میکند، اما در عین حال آنها را با چالشهای سیاسی و حقوقی نیز روبهرو میسازد. مهمترین چالشهای پیشرو برای کشورمان با اجرای سامانههای ماهوارهای هدایت هواپیما، امکان اعمال تبعیض در ارائۀ خدمات این سامانهها و احتمال نقض حاکمیت کشور در نتیجۀ کنترل انحصاری سامانهها توسط ایالات متحدۀ آمریکا و روسیه است. اگرچه در وهلۀ اول، ایجاد و توسعۀ یک سامانۀ ماهوارهای جدید که توسط سازمانی بینالمللی، مستقل و غیرنظامی کنترل شود، راهکار مناسبی بهنظر میرسد، اما با در نظر داشتن هزینههای مورد نیاز بهمنظور اجرایی ساختن یک سامانۀ جدید، این راهکار مورد استقبال قرار نخواهد گرفت. ازاینرو بهترین راهکار برای رفع چالشهای ناشی از بهکارگیری این سامانهها، آن است که ایکائو با ایجاد چارچوب حقوقی مناسب در خصوص بهکارگیری سامانههای ناوبری ماهوارهای، کنترل این سامانهها را بهنحو مقتضی، با مشارکت تمام کشورها و در قالب سازمانی بینالمللی انجام دهد.
خلاصه ماشینی:
پذيرش حاکميت مطلق کشور در تصويب مقررات مربـوط بـه بهـره بـرداري از سـامانه هـاي ناوبري در قلمرو سرزمين خود، موضوع واجد اهميتي تلقي ميشود، اما آنچـه اهميـت بيشـتري دارد، اين است که آيا اجراي سامانه هاي ماهواره اي هدايت هواپيما در سـطح جهـاني، حاکميـت کشور را تحت تأثير قرار نخواهد داد؟ در حال حاضر، به منظور فراهم کردن و ارائۀ خدمات عبور و مرور هوايي، به نواحي اطلاعـات پروازي ١ اتکا ميشود.
اين نگراني دوچندان ميشود هنگاميکه به اين واقعيت پي ميبريم که سامانه هـاي نـاوبري ماهواره اي موجود که مالکيت آنها براي ايالات متحدة آمريکـا و روسـيه بـوده و در حـال حاضـر به عنوان تنها سامانه هاي ماهواره اي هدايت هواپيما در سطح جهاني شناخته شده اند، اصولا و در ابتدا، توسط نيروهاي نظامي کشورهاي يادشده براي مقاصد نظامي طراحـي، حفـظ و نگهـداري شده و بهره برداري ميشدند و استفادة غيرنظامي در زمينۀ هوانوردي از ايـن خـدمات ، در وهلـۀ دوم مورد توجه کشورها قرار گرفت .
مجموع عوامل مذکور سبب شده که کشورهاي توسعه يافته اي که در حـال حاضـر در زمـرة بهره برداران محسوب ميشوند، به منظور رهايي از چالش هايي که مبحث کنترل ايـن سـامانه هـا براي حاکميت آنها ايجاد ميکند، در پي آن باشند تا با صرف هزينۀ فراوان بر مشـکلات موجـود فائق آيند و به منظور دستيابي به سامانۀ ناوبري ماهواره اي، تمام تلاش خود را به کـار گيرنـد تـا بدين وسيله بتوانند به نوعي از وابستگي خود به سامانه هاي جيپـياس و گلونـاس بکاهنـد.
ايکـائو از طريـق مشـورت بـا دولـت هـاي متعاهـد، اسـتفاده کننـدگان از هوافضـا و ارائه دهندگان خدمات ، امکان دستيابي به يک سامانۀ ناوبري ماهواره اي جهـاني را کـه صـرفا در هواپيمايي کشوري استفاده و به صورت بين المللي کنترل شود بررسي ميکند» ( ICAO policy .