چکیده:
امروزه دیدگاه جهانی از کاهش خسارات به افزایش مقاومت در برابر سوانح و گام برداشتن در مسیر ایجاد شهرهای تابآورتر تغییر یافتهاست، بنابراین ضروری است که تابآوری به عنوان بخش جداییناپذیر در تصمیمگیریهای جامعه مورد توجه قرار گیرد. پژوهش حاضر با ماهیت توسعهای – کاربردی و روش توصیفی – تحلیلی با بهرهگیری از روشهای کمی و آماری از جمله رگرسیون چندگانه، معادلات ساختاری و تحلیل چند متغیره فازی بر پایه سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS، به بررسی میزان تاب آوری شهری و اولویتبندی شاخصهای تاب آوری در منطقه یک کلانشهر تبریز پرداخته است. دادههای مورد نیاز با استفاده از مطالعات کتابخانهای و بررسی میدانی در سطح خانوار گردآوری شده و حجم نمونه هم طبق فرمول کوکران معادل ۳82 خانوار برآورد گردید. تعداد 59 شاخص تابآوری شهری در قالب 4 شاخص مکنون اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیط زیستی مورد بررسی قرار گرفتند. با استفاده از آزمون بارهای عاملی در نرم افزار LISREL، شاخص های آشکار براساس درجه اهمیت و تأثیرگذاری اولویتبندی و خلاصهسازی شده و برای تهیه نقشه شاخصهای مؤثر، از مدل منطق فازی در قالب سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که همه قسمتهای منطقه یک کلانشهر تبریز، دارای تابآوری یکسان نیست، بهطوری که محلات شمالی به لحاظ برخورداری از مؤلفههای مذکور، در سطح پایین، محلات میانی در سطح متوسط و محلات جنوبی و جنوب شرقی در سطح بالاتر تاب آوری قرار دارند. از سوی دیگر در بین شاخصهای تابآوری، به ترتیب درجه اهمیت، میتوان گفت که شاخص اقتصادی با مقدار 2/46 درصد، شاخص اجتماعی با 1/30 درصد، شاخص محیط زیستی با 7/19 درصد و نهایتاً شاخص کالبدی با مقدار 4 درصد در تبیین تابآوری کل منطقه مطالعاتی نقش داشتهاند که نشانگر مهم بودن بعد اقتصادی نسبت به سایر ابعاد تابآوری است و در نهایت با ارائه پیشنهاداتی، بر تقویت شاخص های مؤثر بر اساس اولویت آنها تأکید شد.
خلاصه ماشینی:
سنجش و اولویت بندی شاخص های تاب آوری با روش ترکیبی معادلات ساختاری و تحلیل چند متغیره فازی (مطالعه موردی: منطقه یک کلانشهر تبریز) حسن محمودزاده :١ استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران مهدی هریسچیان : کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران دریافت : ١٣٩٧/١/٣٠ صص ٧٤- ٥٩ پذیرش : ١٣٩٧/٣/٨ چکیده امروزه دیدگاه جهانی از کاهش خسارات به افزایش مقاومت در برابر سوانح و گام برداشتن در مسیر ایجاد شهرهای تاب آورتر تغییر یافته است ، بنابراین ضروری است که تاب آوری به عنوان بخش جداییناپذیر در تصمیم گیریهای جامعه مورد توجه قرار گیرد.
پژوهش حاضر با ماهیت توسعه ای – کاربردی و روش توصیفی – تحلیلی با بهره گیری از روش های کمی و آماری از جمله رگرسیون چندگانه ، معادلات ساختاری و تحلیل چند متغیره فازی بر پایه سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS، به بررسی میزان تاب آوری شهری و اولویت بندی شاخص های تاب آوری در منطقه یک کلانشهر تبریز پرداخته است .
ارزیابی تاب آوری شهری به طور وسیعی با تمرکز بر این شاخص ها در بخش های مختلف جهان انجام شده است :١٢٤-٢٠١٦١١٥,Yamagata &Sharifi :٣١-١١ :٢٠١٦,Williams &Harrison :١٩-٢٠١٦١,Rahman et al) (١٧٨-٢٠١٦١٦٧,Mishra et al.
نتایج پژوهش نشان میدهد با توجه به اینکه مقدار t به دست آمده از خروجی رگرسیون برای شاخص های تاب آوری بزرگ تر از ١/٩٦ بوده و سطح معناداری آزمون نیز (٠/٠٠٠) کمتر از مقدار ضریب خطای تحقیق (٠/٠٥) حاصل شدهاست لذا بین محلات مختلف منطقه یک ، از نظر شاخصهای کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی تاب آوری شهری، تفاوت چشمگیری وجود دارد.