چکیده:
شهرها بر نواحی روستایی پیرامون خود تاثیرات ژرفی میگذارند که در ابعاد گوناگون محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی نمود مییابد. از جمله پیامدهای عمده شهرنشینی شتابان گسترش فضایی شهرها و ادغام روستاها و اراضی پیرامونی آنهاست. گسترش شتابان شهرها و رشد فیزیکی ناموزون آنها موجب هضم روستاها و اراضی پیرامونی آنها، تبدیل بی رویه اراضی کشاورزی و تخریب منابع زیستمحیطی شده است. این وضعیت در کلانشهرها نمود گستردهتری داشته است. از این رو، تحقیق حاضر به بررسی روند هضم روستاهای پیراشهری در شهر تهران پرداخته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، و روش جمعآوری اطلاعات روش اسنادی و میدانی است. هدف این پژوهش تعیین روند هضم روستاهای پیرامون شهر تهران با استفاده از فن سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی است. دادههای تحقیق حاضر شامل تصاویر ماهوارهای لندست در یک دوره سی ساله، در مقاطع زمانی 1984، 1994، 2004 و 2014 میباشد که در محیط نرمافزار ArcGIS و ENVI مورد تحلیل و طبقهبندی قرار گرفتهاند. نتایج تحقیق حاکی از هضم تعداد زیادی از روستاها در بافت فیزیکی تهران میباشد، به گونهای که در طی سالهای 1984 تا 1994 جمعاً 16 روستا در بافت شهر ادغام شده اند. اما تا سال 2014 این تعداد به 100 روستا افزایش یافته است. این روند رشد شهری نشاندهنده رشد سریع و روزافزون جمعیت تهران بوده، و شدت ساختوساز در دوره سی ساله مطالعه را نمایان میسازد.
خلاصه ماشینی:
(رجوع شود به تصویر صفحه) بحث و یافته های تحقیق : در طی مراحل مشروحه زیر، داده های به دست آمده از منابع مختلف مشتمل بر تصاویر ماهواره ای لندست ٥، ٧ و ٨ مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت ، هر یک از تصاویر با اعمال روش طبقه بندی نظارت شده به کلاس های مشترک طبقه بندی شد و از این طریق نقشه کاربری اراضی برای محدوده مورد مطالعه در هر سری زمانی استخراج ، و تغییرات کاربریها به تفکیک هر کلاس برای هر دوره مشخص گردید.
(رجوع شود به تصویر صفحه) ب ) سال ١٩٩٤: با توجه به تصاویر طبقه بندی شده سال ١٩٩٤، تعداد روستاهایی که در کاربری ساخته شده تهران قرار میگیرند با احتساب روستاهایی که از تصویر سال ١٩٨٤ استخراج شده بود مجموعا ١٦ روستا هستند که کاملا در بافت فیزیکی این شهر ادغام شده اند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) د) سال ٢٠١٤: در این دوره به دلیل مهاجرت و رشد طبیعی جمعیت و صرفه اقتصادی ساخت وساز، با افزایش ساخت وساز در حاشیه شهری تهران رو به رو هستیم ، به طوری که تا این مقطع زمانی جمعا تعداد ١٠٠ روستا به بافت شهر افزوده شده است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) نتیجه گیری : در این پژوهش ابتدا به بررسی تغییرات کاربری اراضی شهری در محدوده شهر تهران و حواشی آن در ٤ مقطع زمانی سال های ١٩٨٤، ١٩٩٤، ٢٠٠٤ و ٢٠١٤ پرداخته شد، و سپس ادغام نقاط روستایی حاشیه شهر در پیکره شهری مورد بررسی قرار گرفت .
& Jain, AK (1999) : Spatial Modeling of agricultural land-use change at global scale, American Geophysical Union (AGU) fall meeting, San Francisco, CA, December 22.