چکیده:
«ارغوان» شعری درخشان با مضمونی اجتماعی، سروده هوشنگ ابتهاج از چهرههای مشهور شعر معاصر یا نیمایی است. عواطف غالب بر این شعر غم و اندوه و حسرت است که فقدان آزادی بر دل شاعر دربند مستولی گردانده است، اما اندیشه آرمانگرایانه او در انتظار دمیدن صبحی برای پرواز و رهایی است. این پژوهش با رویکردی فرمالیستی و با روشی تحلیلی سعی دربررسی شعر ارغوان در سه ساحت زبانی، موسیقایی و زیباییشناختی دارد. بررسیهای صورتگرفته در این پژوهش نشان میدهد دلایل موفقیّت، جذابیّت و ماندگاری این شعر در هماهنگی میان کاربرد زبان عاطفی و پراحساس، وزن متناسب با محتوا و اعتدال در بهکارگیری فنون بلاغت بهویژه استفاده هنرمندانه از زبان استعاری است. این عوامل، شعر ارغوان را در ترازوی نقد ناقدان وزین کرده است. ابتهاج با بهکارگیری شگردهایی در هر یک از این سطوح (زبانی، آوایی و ادبی)، توانستهاست به گونهای موفق عاطفه و احساس خود را به مخاطب انتقال دهد.
خلاصه ماشینی:
در سطح موسیقایی به وزن شعر، موسیقی کناری (قافیه و ردیف )، موسیقی درونی و تأثیر هریک از این عناصر در القای معنـی و محتوای اثر توجه می کند و در سطح زیباییشناختی ، به آرایه های ادبی و نقش آنها در خلق تصاویر شعری و ارتبـاط آنهـا بـا سایر عناصر و نیز با کلیت متن می پردازد.
ضرورت ، اهداف و مسائل تحقیق با توجه به رواج پژوهش های فرمالیستی در نقد آثار ادبی در دهه های اخیر، این مقاله در نظر دارد با تجزیه و تحلیـل شـعر «ارغوان » در چشم اندازی فرمالیستی، امتیازات زبانی، آوایی و زیباییشناختی این شعر را که موجب مقبولیت و وجاهـت آن در نظر اهل ذوق شده است ، نشان دهد و فراتر از این می کوشد تا زمینه های فکری و عاطفی شاعر را در پـس واژه هـا و تعـابیر و کارکردهای نحوی این شعر، واکاوی کند و پاسخی برای پرسش های زیر بیابد: ١- عاطفه مبتنی بر اندوه و حسرت شاعر، چگونه در صورت و فرم شعر او نمود یافته است ؟ ٢- مؤلفه های فرمالیستی تا چه میزان در مقبولیت و ماندگاری شعر ارغوان مؤثر است ؟ ٣- توجه به فرم و ساختار شعر چگونه ما را به ناگفته هایی نهفته در بطن شعر رهنمون می شود؟ ١.