چکیده:
این پژوهش با هدف توصیف و تحلیل مثبتاندیشی با دو رویکرد روانشناسی و اسلامی و طراحی سازه مثبتاندیشی بر اساس اندیشه اسلامی انجامشده است. روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و همبستگی است. در بررسی حدود 3500 گزاره از منابع اسلامی اعم از آیات و روایات مربوط به موضوع، یافتههای پژوهش نشان میدهد که سازه مثبتاندیشی در نگاه معارف اسلامی ضمن اینکه وجوه تمایزی با مثبتاندیشی در ادبیات روانشناسی دارد، دارای دو سطح است: سطح اول، شامل پنج مولفه شناخت و آگاهی، تفسیر مثبت، اطمینان به حصول پیامد، امید و رفتار همسو با مثبتاندیشی است و سطح دوم، دارای چهل زیر مولفه است. این مفهوم از یک مفهوم کلی به نام ایمان نشاط گرفته است. روایی محتوای سازه مذکور توسط کارشناسان دینی و روانشناسی تاییدشده است و نظرات ایشان در این مورد با روایی محتوایی، 97/ 0 و میانگین ضریب همبستگی، 797/ 0 از توافق بالایی برخوردار است
خلاصه ماشینی:
attributional style optimism hope Positive Thinking Optimism Thinking جایگاه مثبت اندیشی در منابع اسلامی مثبتاندیشی در قرآن و سنت، آیات و روایات متعددی را به خود اختصاص داده است.
در پژوهشی که نوری (1387) انجام داد به ارائه تعریف و مؤلفههای خوشبینی از منظر اسلام پرداخت، اما در این پژوهش به بررسی این موضوع و مؤلفههای آن در حیطه خاصی از منابع اسلامی و صرفا در متن نهجالبلاغه اقدام شده است؛ هرچند ایشان در مقالات بعدی خود به منابع دیگر هم پرداخت اما محور پژوهش ایشان خوشبینی است نه مثبتاندیشی.
پژوهش حاضر ضمن توجه به نیاز جامعه کنونی به اینگونه مباحث با رویکرد دینی و همچنین به جهت کاهش خلأ پژوهشهای بومی در این موضوع، تحقیقات انجامگرفته را در قالب پژوهشی علمی و با زبان آماری مناسب مخاطبان بومی و غیربومی ارائه خواهد داد؛ تا گوشهای از نیازهای علمی موجود را دراینباره پاسخگو باشد؛ بنابراین، به دلیل اهمیت مثبتاندیشی در سطوح مختلف فردی و اجتماعی و فقدان تعریف روشن از مفهوم مثبتاندیشی و همچنین وجود اصطلاحات متنوع و گاه همپوش در این عرصه و اختلافنظر در زمینه تکبعدی یا چندبعدی بودن این سازه و فقدان توصیف و تحلیل مفهومی این سازه از دیدگاه اسلام، ضرورت بررسی آن از نگاه روانشناسی و منابع اسلامی روشن میشود.
ازاینرو، این پژوهش در پی بررسی پرسشهای ذیل برآمده است: مثبتاندیشی در روانشناسی با چه مفاهیم و مؤلفههایی تعریفشده است؟ آیا میتوان «ساختار مثبتاندیشی» را با نگرش اسلامی ارائه نمود؟ آیا ساختار مذکور از روایی محتوا برخوردار است؟ مؤلفهها و سطوح آن با نگاه اسلامی چگونه است؟ روش پژوهش این پژوهش، از نوع تحقیقات بنیادی است که در پی افزایش حیطه دانش و آگاهی است.