چکیده:
به رغم رشد فزاینده میزان استفاده از بیمه های مسئولیت مدنی، هنوز ماهیت حقوقی این قرارداد آشکار نیست. توجیه آثار این قرارداد بر طرفین آن و اشخاص ثالث زیان دیده، صرفا با تکیه بر شناخت ماهیت این قرارداد ممکن خواهد بود. فاصله گرفتن از قواعد عمومی قراردادها در بیمه نامه های مسئولیت، نظیر تعهد بیمه گر در پرداخت خسارت به شخص ثالث زیان دیده حتی در صورت عمد بیمه گذار و سایر مواردی که با قواعد عمومی توجیه پذیر نمی باشند، همگی نشان از آن دارد که باید برای این نوع بیمه ها یک ماهیت مستقل در نظر گرفت. هر چند در ایران نیز مانند انگلیس می توان از نظریه تعهد به نفع شخص ثالث و پرداخت خسارت منتسب به بیمه گذار سخن گفت، اما به نظر می رسد ماهیت قرارداد بیمه مسئولیت اجباری، تضمین جبران خسارت زیان دیده به حکم قانون و در محدوده قرارداد بیمه باشد.
خلاصه ماشینی:
فاصله گرفتن از قواعد عمومی قراردادها در بیمهنامههای مسئولیت، نظیر تعهد بیمهگر در پرداخت خسارت به شخص ثالث زیاندیده حتی در صورت عمد بیمهگذار و سایر مواردی که با قواعد عمومی توجیهپذیر نمیباشند، همگی نشان از آن دارد که باید برای این نوع بیمهها یک ماهیت مستقل در نظر گرفت.
هر چند در ایران نیز مانند انگلیس میتوان از نظریه تعهد به نفع شخص ثالث و پرداخت خسارت منتسب به بیمهگذار سخن گفت، اما به نظر میرسد ماهیت قرارداد بیمه مسئولیت اجباری، تضمین جبران خسارت زیاندیده به حکم قانون و در محدوده قرارداد بیمه باشد.
2-1-2- توجیه ماهیت حقوقی بیمه مسئولیت مدنی بر مبنای تعهد به نفع شخص ثالث برخی صاحبنظران معتقدند تاریخ طرح و تحول نهاد «تعهد به سود ثالث» به خوبی نشان میدهد که انگیزه رشد آن در حقوق جدید، نیاز جامعه به عقد بیمه بوده است.
شاید عمده دلیل معتقدان به نظریه تعهد به نفع شخص ثالث به عنوان مبنای بیمه مسئولیت، این باشد که در بیمههای اجباری مسئولیت، در بسیاری از کشورها به دلیل لزوم حمایت از زیاندیده، بیمهگر را حتی در صورتی که بیمهگذار به عمد حادثه را ایجاد کرده باشد، مکلف به جبران خسارت شخص ثالث زیاندیده دانستهاند.
هـ- عدم امکان مراجعه ثالث زیان دیده به بیمهگذار: به حکم اصل اثر نسبی قرارداد، عقد بیمه منعقده میان بیمهگذار و بیمهگر نمیتواند مانع رجوع شخص ثالث زیاندیده برای اخذ خسارت از بیمهگذار شود (ایزانلو، 1386: 90)؛ این در حالی است که در نهاد تعهد به نفع شخص ثالث، شخص ثالث حق رجوع به متعهدله را ندارد.