چکیده:
این پژوهش در پی یافتههایی برای این پرسش است که تعرض عثمانی به قطور و اشغال آن چه
جهت یافتن بستر تاریخی به پیشینه تاریخی مناسبات و منازعات دو سویه خواهیم پرداخت و بر
آن هستیم روند اشغال و پیامدهای ناشی از آن را با تکیه بر اسناد ارائه نماییم. به طور کلی در
بررسی و ارزیایی مناسبات و مناقشات ایران و عثمانی مرتبط با مسئله قطور میتوان به وجود دو
دوره اذعان کرد. دوره نخست. از معاهده آرزنه روم دوم تا کنفرانس برلین (۱۳۶۵-۱۲۳۹۵) و دوره
دومء از کنفرانس برلین تا توافق مرزی ۱۳۱۳ ش. بررسی رویکرد سیاست خارجی دولت عثمانی
نسبت به آیران نشان میدهد که مقامات ترک علیرغم عهدنامهها و توافقات دوسویه مینی بر حل و
فصل آمور و اختلافات میان دو کشورء به اشغال مناطق مرزی و تشویق ایلات و عشایر بر ضد آیران
ادامه داده و چندان اعتنایی به معاهدات رسمی و بینالمللی ندارند و سیاست آنها مبتنی بر فرصت
طلبی، زورگویی، وقت کشی و بیاعتنایی است. تبیین اشغال و تشدید بحران» شناخت عوامل و
پیامدهای آن. هدف اصلی این نوشتار است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی مبتنی بر
تحقیق کتابخانهای و استفاده از منابع اصلی, به ویژه اسناد و مکاتبات تاریخی استوار میباشد.
خلاصه ماشینی:
بررسی رویکرد سیاست خارجی دولت عثمانی نسبت به ایران نشان میدهد که مقامات ترک علیرغم عهدنامهها و توافقات دوسویه مبنی بر حل و فصل امور و اختلافات میان دو کشور، به اشغال مناطق مرزی و تشویق ایلات و عشایر بر ضد ایران ادامه داده و چندان اعتنایی به معاهدات رسمی و بینالمللی ندارند و سیاست آنها مبتنی بر فرصت طلبی، زورگویی، وقت کشی و بیاعتنایی است.
پژوهش حاضر به منظور بررسی و تبیین این بحران، زمینهها و پیامدهای آن در سده سیزدهم و اوایل سده چهاردهم انجام پذیرفته است، که در آن رویکرد دستگاه دیپلماسی و نظامی دو کشور نیز مورد بررسی قرار گرفته و در این رابطه، از سویی شاهد فرصت طلبی و تعرضات عثمانی و بیاعتنایی این کشور به تمام معاهدات و قرار دادهای رسمی با تکیه بر زور گویی و وقتکشی و ادعاهای واهی هستیم، و از سوی دیگر با فعالیتهای دستگاه دیپلماسی ایران مواجه ایم، که در پی آن است تا از طریق دیپلماتیک و هم سویی با دول بزرگ به اشغال قطور و بحران ناشی از آن پایان دهد.
چرا که، نماینده عثمانی درویش پاشا- و به قول مشیروالدوله "پهلوان مفسدهها" (همان، ج1: 594)- علیرغم آنکه مسئول تسهیل روابط دو سویه و رفع اختلافات بود، خود به اقدامات تنشزایی دامن زد که نه تنها انجام فصل سوم را با فراز و فرودهایی مواجه ساخت، بلکه بارها با کارشکنیهای مختلف، کمسیون را منحل و تشکیل آن را به تأخیر انداخت، و حتی با تعرضات مرزی و اشغال منطقه استراتژیک قطور، چالشهای جدیدی را در روابط دو طرف دامن زد که به تشدید و گسترش بحران انجامید، به طوری که برای چندین دهه روابط دو کشور را تحتالشعاع خود قرار داد.