چکیده:
خلقت موجودات از دید آخوان الصفاء بر پایه نظام عدد استوار است؛ یعنی نظام خلقت
موجودات عالم ماده از مصدر احدیت در نظام اعداد رخ مینماید که پیوستگی, انسجام و
سلسله مراتب ویژهای دارد. انسجام و پیوستگی مراتب عالم روح نیز در این نظام عددی
نمایان است. این مقاله صورتی را از منظومه فکری این گروه درباره «نظریه عدد»
استخراج و تفسیر میکند.
خلاصه ماشینی:
با توجه به تنوع و تداخل مباحث رسائل ، گمان میرود اخوان الصفا از چند مکتب و نحله فکری، علمی، فلسفی و حتی مذهبی متأثر بوده باشـند (نصـر، ٤٩-٥٣)؛ چنـان کـه اثری از نوشته های بابلی (کامل شده با نجـوم ایرانـی و هنـدی)، کتـاب مقـدس عبـری (تورات ) و اقتباس هایی از عهد جدید، فلسفه و علوم یونانی (بـه ویژه آثـار منسـوب بـه هرمس و فیثاغورث ، افلاطون و فلـوطین ، الاهیـات ارسـطو، نجـوم بطلمیـوس ، هندسـه اقلیدس و طبیعیات جالینوس )، در رسائل آنان میتوان یافت (مارکه ، ٣، ١٣٦٢؛ کارادوو، ٨٩-٩٤؛ صـفا، ٢٩٨).
آنان «یک » را با «وجود» و «صـفر» را با ذات باری ـ تعالی ـ منطبق دانستند؛ زیرا ذات او هیچ قیدی (حتی مفهـوم هسـتی) ندارد و از هر تعینی برکنار است ، اما ارتباط باری با موجودات در جهان شناسـی عـددی آنان ، از «یک » آغاز میشود که با وجود باری تعالی منطبق است : و بدان ای برادر که بـاری ـ جـل ثنائـه ـ نخسـتین چیـزی را کـه از نـور وحدانیت خود اختراع و ابداع کرد، جوهر بسیطی بود که عقل فعـال نامیـده میشود؛ به همان گونه که عدد «دو» از تکرار واحد (عـدد یـک ) بـه وجـود میآید.
اخوان الصفا هـم چنـین اعدا چهارگانه (یک و دو و سه و چهار) را بنیاد همه اعداد میدانستند؛ زیرا همه آنهـا از ترکیب این چهار عدد پدید میآیند؛ چنان که خداوند پدیده ها را در عقل فعال اختـراع و در نفس کل ایجاد کرد و در هیولای نخستین صورت بخشید و این چهار تا، پایـه همـه چیزهایند (همان ، ١٩٢٨، ١، ٢٧-٢٩).