چکیده:
عصر صفوی به ویژه از روزگار شاه عباس اول به بعد شاهد حضور روزافزون اروپاییان در ایران بود این حضور طبیعتا می توانست زمینه های لازم را برای برخورد و آشنایی بیشتر میان ایرانیان و اروپاییان را فراهم آورد. بدین ترتیب آغاز فعالیت جدی و گسترده مسیحیان در ایران به زمان شاه عباس اول برمی گردد. شاه عباس به دلیل وجود دو نیروی مخالف، یعنی ازبکان در شرق و عثمانیان در غرب، درصدد ارتباط هر چه بیشتر با دول مسیحی اروپا بود، که به واسطه این امر و نیز شرایط اقتصادی و تجاری، نسبت به مسیحیان داخل ایران بسیار با ملاطفت عمل می کرد. در عصر شاه عباس اول، مسیحیان مراسم و امور مذهبی خود را آزادانه اجرا می کردند، حضوری فعال درجامعه به ویژه عرصه اقتصاد داشتند، بسیار مورد احترام شاه عباس بودند به طوری که شاه عباس در اوایل حکومتش به مبلغان مسیحی اجازه تبلیغ را در سطح و سیع داده بود. و در مراسم مذهبی مسیحیان شرکت می کرد. لذا در این پژوهش سعی بر این است. که تا حد امکان، با اتکا بر منابع اصلی و در دسترس عصر صفوی و به روش توصیفی تحلیلی به بررسی وضعیت مسیحیان در عصر شاه عباس اول، نقش و جایگاهشان در جامعه ایران و علل دیدگاه مثبت شاه عباس نسبت به مسیحیان پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
شاهعباس به دلیل وجود دو نیروی مخالف، یعنی ازبکان در شرق و عثمانیان در غرب، درصدد ارتباط هر چه بیشتر با دول مسیحی اروپا بود، که به واسطه این امر و نیز شرایط اقتصادی و تجاری، نسبت به مسیحیان داخل ایران بسیار با ملاطفت عمل میکرد.
بطوری که مسیحیان مراسم و امور مذهبی خود را آزادانه اجرا میکردند، در ایران روند ساخت کلیسا قبل از حکومت صفویان به کندی پیش میرفته ولی تسریع این روند در ایران مربوط به عهد شاه عباس اول است به طوری که بیشترین کلیساها در این زمان ساخته شد.
اما بتدریج با راه یافتن روز افزون مامورین، سفرا و میسونرهای مسیحی به دربار صفوی در قزوین و به ویژه در اصفهان، کم کم عملکرد شاه عباس را نسبت به دیگر اقلیتها به خصوص کلیمیان را تحت شعاع قرار داد و به نوعی موجب تعطیلی کسب و کار و فقر و بیچارگی آنان گشت(مصطفوی، 1369: 29) این در حالی بود که مسیحیان در سایه حمایت شاه در گوشه و کنار ایران کلیسا و صومعه میساختند و آزادانه مراسم و امور مذهبی خود را اجرا میکردند.
و از دین عیسی طرفداری و پشتیبانی موثر کرده است(دلاواله،1370: 224) به طور کلی مسیحیان در عصر شاه عباس، نسبت به دیگر اقلیتهای مذهبی ساکن در ایران، دارای بیشترین آزادی و امتیازات اجتماعی بودند و آزادانه مراسم و امور مذهبی خود را اجرا میکردند.
(سانسون، 1346: 93) به این ترتیب مسیحیان در جامعه عصر شاه عباس در میان دیگر گروههای اهل کتاب در سایه حمایت شاه عباس، داری بهترین جایگاه اقتصادی و اجتماعی و حتی سیاسی در جامعه ایران عصر صفوی بودند و فعالیت آنان در عرصه بینالملل بسیار پررنگ و چشمگیر بود.