چکیده:
از مهمترین تحولات سیاست خارجی ترکیه در یک دهۀ گذشته بهویژه با رویکارآمدن حزب عدالت و توسعه، توجه به مناطق پیرامونی از جمله منطقۀ اوراسیا در چارچوب اصل «بهصفررساندن اختلاف با همسایگان» و «بیشینۀ همکاری» است که در آیین سیاست خارجی این کشور بر آن تأکید شده است. تحول در سیاست خارجی ترکیه نسبت به منطقۀ اوراسیای مرکزی در شرایطی است که پیش از رویکارآمدن حزب عدالت و توسعه در آمریکا، مقامهای آنکارا تنها بر اساس مناسبات فرهنگی و زبانی، سیاست خارجی خود را نسبت به این منطقه تعیین میکردند. در این زمان ارزشهای عرفیگرایی و پانترکگرایی پایۀ سیاست خارجی ترکیه را تشکیل میداد؛ اما با رویکارآمدن حزب عدالت و توسعه و اولویتیافتن توسعۀ اقتصادی در سیاست خارجی ترکیه، جذابیت اقتصادی منطقۀ اوراسیا تا حدود زیادی اولویتهای فرهنگی این کشور را در منطقه در تأثیر قرار داد. در همین زمینه، سیاست خارجی رقابتمحور ترکیه (رقابت ایدئولوژیک با کشورهای منطقه از جمله روسیه، گرجستان، ارمنستان) جای خود را به سیاست همکاری با آنها داده است. این نوشتار با استفاده از روش توصیفیتحلیلی بهدنبال پاسخگویی به این پرسش است که مهمترین عامل در شکلدهی به سیاست خارجی ترکیه نسبت به منطقۀ اوراسیا چه بوده است؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که با توجه به رشد اقتصادی ترکیه در یک دهۀ اخیر و نیاز روزافزون به واردات انرژی از یکسو و نیز موقعیت ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک مناسب این کشور بهمنظور تبدیلشدن به هاب انرژی دنیا از سوی دیگر، میتوان ادعا کرد که مسئلۀ انرژی مهمترین عامل تأثیرگذار بر شکلدهی سیاست خارجی ترکیه نسبت به منطقۀ اوراسیا در سالهای اخیر بوده است.
خلاصه ماشینی:
سياست خارجي ترکيه در اوراسياي مرکزي؛ رويکرد ديپلماسي انرژي در ابعاد منطقه اي (٢٠١٤-٢٠٠٢) سيد جلال دهقاني فيروزآبادي استاد روابط بين الملل ، دانشگاه علامه طباطبايي * مرتضي شکري دانشجوي دکتري روابط بين الملل ، دانشگاه علامه طباطبايي علي اسمعيلي اردکاني دانشجوي دکتري روابط بين الملل ، دانشگاه علامه طباطبايي (تاريخ دريافت : ١٣٩٥/٠٦/١٤ - تاريخ تصويب : ١٣٩٦/٠٣/٢٠) چکيده از مهم ترين تحولات سياست خارجي ترکيه در يک دهۀ گذشته به ويژه با رويکارآمدن حزب عدالت و توسعه ، توجه به مناطق پيراموني از جمله منطقۀ اوراسيا در چارچوب اصل «به صفررساندن اخـتلاف بـا همسايگان » و «بيشينۀ همکاري» است که در آيين سياست خارجي اين کشور بر آن تأکيد شـده اسـت .
Maximum cooperation اکنون اين پرسش مطرح است که مهم ترين عامل اقتصادي مؤثر در فعال شدن سياست خـارجي ترکيه نسبت به منطقۀ اوراسيا بعد از رويکارآمدن حزب عـدالت و توسـعه چـه بـوده اسـت ؟ فرضيه اي که در پاسخ به اين پرسش مطرح ميشود اين است که برخي مسائل مرتبط با بخـش انرژي مانند تأمين نيازهاي انرژي، تبديل شدن به راهـرو و هـاب انـرژي و نيـز امنيـت انـرژي، مهم ترين عامل هاي مؤثر در به کارگرفتن جهت گيري فعال ترکيه به منطقۀ اوراسياي مرکزي بوده است .