چکیده:
با رشد شهرها، نواحی پیرامونی در سایه نفوذ کلانشهرها دستخوش تحولات اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی میشوند. در نواحی پیرامون کلانشهرها متناسب با چگونگی شرایط محیط طبیعی و نظام اجتماعی- اقتصادی کل شهر و پیرامون، اشکال متفاوتی از سازمان فضایی به وجود میآید. هدف پژوهش حاضر بررسی مقایسهای میزان حاشیهای شدن شهرهای لواسان و شهریار به عنوان حومههای متاثر از کلانشهر تهران است. مطابق رویکرد عملکردهای شهری در توسعه روستایی UFRD سکونتگاهها با ابعاد و ویژگیهای عملکردی متفاوت نقش مهمی در توسعه روستایی و منطقهای دارند، اما در اغلب کشورهای در حال توسعه، نظام سکونتگاهی به اندازه کافی شکل نگرفته و یکپارچه نیست تا این مراکز بتوانند عملکردهای خود را بهطور ویژه و کارآمد انجام دهند. در این پژوهش برای بررسی میزان حاشیهای شدن از شاخصهای اجتماعی، اقتصادی و از شاخصهای کیفیت زندگی به منظور مقایسه و دستیابی به سطح زندگی در شهرهای مورد مطالعه استفاده شده است. رویکرد پژوهش توصیفی– تحلیلی و از روش پیمایشی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد شهرهای لواسان و شهریار به لحاظ ابعاد اقتصادی و اجتماعی به کلانشهر تهران وابستهاند، به گونهای که این دو شهر در مقابل تهران نقش و کارکرد خوابگاهی دارند. در حالی که میانگین کیفیت زندگی و کیفیت بعد اقتصادی و اجتماعی در شهر لواسان نسبت به شهریار بهتر ارزیابی شده، میانگین کیفیت بعد کالبدی در شهریار بهتر از لواسان است.
The growth of metropolitan regions is directly influencing the periphery from various social, economic and spatial aspects. In the periphery of metropolises, different forms of spatial organization are made in accordance with different situation of the environmental and the socio-economic systems. The aim of this study is to compare the marginalization process of metropolitan suburbs of Tehran. Includes Lavasan and Shahriar cities as metropolitan areas of Tehran metropolis. According to the Urban Rural Development Approach (UFRD), rural settlements with different dimensions and characteristics have an important role in rural and regional development. But in most developing countries, But in most developing regions, because of the lack of a hierarchical settlement system, these centers cannot perform their functions efficiently. In this study, In order to compare the living standards in the studied cities. We used the indicators of social, economic and quality of life indicators to determine the marginalization. The method of this research is descriptive-analytic and uses a survey method. The results of this research indicate that Lavasan and Shahriar cities depend on Tehran's metropolis in terms of economic and social dimensions. The role of these cities in interacting with the metropolis of Tehran is often the role of a dormitory. While the quality of physical indicators in Shahriyar was better than the Lavasan as marginal cities of Tehran
خلاصه ماشینی:
سؤالات پژوهش در رابطه با مساله پیش رو در روند پژوهش حاضر تلاش می شود تا عوامل مؤثر بر حاشیه ای شدن شهرهای لواسان و شهریار و نقش ها و کارکردهای هر یک سنجیده شود و سطح و کیفیت زندگی این شهرها به عنوان حومه های متاثر از کلانشهر تهران مورد بررسی قرار گیرد.
در حالی که پژوهش های پیشین کلانشهر و محیط پیرامون و توسعۀ ناموزون منطقه ای و وابستگی پیرامون به مرکز را از منظر فضایی، مدیریتی و کاربری اراضی به بحث گذارده اند، پژوهش حاضر از منظر اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و کیفیت زندگی مسئلۀ وابستگی و گسترش پیرامون به نفع مرکز را مورد توجه قرار داده و به این مسئله پرداخته است که شهرهای لواسان و شهریار به عنوان حومه های متأثر از کلانشهر تهران در ارتباط با ابعاد مورد نظر چه جایگاه ، نقش و کارکردی را پذیرفته اند و همچنین این ابعاد به عنوان معیاری بر روند حاشیه ای شدن شهرهای مذکور در نظر گرفته شده است .
از مدل UFRD برای نوع عملکرد شهرها و تأثیر آن بر روابط سکونتگاهی و عوامل مؤثر بر حاشیه ای شدن شهرها استفاده شده ؛ برای تبیین کارکرد نواحی پیرامون شهری در تعامل شهرهای مرکزی از نظریۀ عملکردهای اقتصادی و اجتماعی نواحی پیرامون شهر استفاده به عمل آمده ؛ همچنین این پژوهش مدل حومه و انواع کارکرد و نقش های شهرهای مورد مطالعه و نظریه های کیفیت اقتصادی، اجتماعی و کالبدی زندگی شهری را به عنوان حومه های وابسته به مرکز، سنجش کرده است .