چکیده:
این مقال شرحی است بر کلام امیرمومنان علی علیه السلام در صفات شیعیان واقعی. قناعت از دیگر نشانههای شیعیان واقعی است. برای فهم قناعت باید دو مفهوم اسراف و خرسندی از مصرف بهینه را درک کرد. در اسلام ثروت فراوان نکوهیده نیست، اسراف و تبذیر ناپسند است. فرد باید به قدر نیاز مصرف و از زیادهروی در مصرف با هدف لذتطلبی اجتناب کند. فرد قانع باید کم مصرف کند و اسراف نکند و از اسراف نکردن دیگران خشنود باشد. ازاینرو، حرص و طمع همواره با قناعت در تضاد و ناسازگار است. بهترین راهکار برای دستیابی به قناعت، شناخت سیرة معصومان و تاسی به آنان است؛ روح تعبد و ولایتمداری را باید در خود تقویت کند.
علت توصیه به قناعت در اسلام، این است که انسان اگر همواره در پی تهیه مال و ثروتاندوزی باشد، میل سیریناپذیری به لذایذ دنیوی موجب میشود همه عمر خود را صرف کسب مال دنیا کند و همیشه هم احساس میکند کم است. درحالیکه هدف خلقت قرب الهی و نیل به سعادت است که نیازهای مادی دنیا مقدمه و ابتداییاند و به طور مستقیم به زندگی ابدی و اخروی مربوط نیستند. توجه به قناعت و استفاده درست از امکانات مادی و اجتناب از اسراف و طمعورزی برای این است که نیروهای ما بیش از اندازه صرف نیازهای مادی نشود و از نیازهای اصیل باز نمانیم.
خلاصه ماشینی:
علت توصیه به قناعت در اسلام، این است که انسان اگر همواره در پی تهیه مال و ثروتاندوزی باشد، میل سیریناپذیری به لذایذ دنیوی موجب میشود همه عمر خود را صرف کسب مال دنیا کند و همیشه هم احساس میکند کم است.
آنها میگویند که در فرهنگ ما قناعت و زهد جایگاه ویژهای دارد و در سیرة پیامبر و اهلبیت( و روایات بر این ارزشهای دینی پافشاری شده است، درنتیجه اگر کسی به این ارزشها پایبند باشد، باید در گوشهای به عبادت بپردازد و به اندک غذایی بسنده کند و در اندیشة تهیة مال و ثروت نباشد، و طبعا درصدد پیشرفت در حوزة علم، صنعت و اقتصاد برنمیآید، و با فراگیرشدن این رفتار کل جامعه و کشور از رونق اقتصادی و پیشرفت علمی و صنعتی محروم میماند.
آنان در برابر تحسین رعایت اعتدال و حد وسط در بهرهمندی از دنیا و مصرف امکانات مادی و روحیة قناعت، این شبهه را مطرح میکنند که نمیتوان مال و ثروت را بد دانست و مال و ثروت، خوب و منشأ خوبیهاست و نمیتوان برای فراهمآوردن آن حدی معین کرد و هرقدر مال انسان بیشتر باشد، به خیر و نعمت بیشتری دست یافته است و در استفاده از امکانات مادی نیز نباید قناعت و صرفهجویی کرد.
انسان مجموعهای از نیازهای مادی و معنوی دارد و باید وقت، استعدادها، نیرو و ظرفیتهای خود را برای تأمین همة آنها صرف کند و ممکن است انسان نتواند برای تأمین آن نیازها و بهکارگیری آن ظرفیتها تقسیمی صحیح و مناسب داشته باشد یا از ضرورت چنین تقسیمی آگاه نیست.