خلاصه ماشینی:
"درست است که ما نمیگوییم: خواجه نصیر طوسی رحمه الله تنها از گروه متکلمان است، ولی کتاب «تجرید الاعتقاد» او مشتمل بر مسایل حکمی کلامی و فلسفی است، اصول مباحث هستیشناسی را مانند امور عامه، مباحث مربوط به ماهیت، علت و معلول، جواهر و اعراض، اجسام، احکام جواهر مجرد و اعراض از طرق علمی و عقلی محض بررسی مینماید و بدیهی است که این گونه مباحث در مکتبهای فلسفی و حکمی مورد تحقیق و بررسی قرار بگیرند.
ولی با کند و کاو بیشتر به خوبی میتوان به دست آورد که کلام شیعی را باید با کلام عام فرق و مذاهب اسلامی جدا کرده، وحتی تمایز آشکار میان کلام اشاعره و معتزله را در نظر داشت، لذا با این دید و نیز اهتمام ویژه به عقل و جایگاه حسن و قبح عقلی در کلام شیعی میتوان به جد ادعا کرد و به قول استاد آیة الله جوادی آملی چنین گفت: نه تنها تمایزی بین کلام شیعی و علوم عقلی یافت نمیشود بلکه در واقع کلام شیعه همان فلسفه است که پس از اثبات نبوت با استعانت از مقدمات یقینیای که از طریق کلام معصوم به دست میآورد با وسعت بیشتری دربارهی صفات و افعال باری تعالی به قضا میپردازد.
و بر این اساس باید گفت: فلسفه (امور عامه) نیز همانند منطق از مبادی لازم علم کلام به شمار میرود، و درست به همین دلیل است که میبینیم متکلمان، قبل از ورود به بحثهای کلامی (مباحث مبدأ و معاد) و پس از طرح مباحث منطقی، متعرض بحثهای فلسفی شده و پیرامون مسایلی چون: وجوب و امکان، علت و معلول، حدوث و قدم، جوهر و عرض و..."