چکیده:
هدف مطالعه حاضر، بررسی چگونگی اثرگذاری مهمترین عوامل موثر بر نوسان تولید ناخالص داخلی ایران و نیز تعیین درصد تغییر در سهم هر یک از عوامل موثر در بروز نوسان طی دوره 1393-1368 است. در این راستا از یک الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی با تاکید بر نقش تکانه قیمت نفت و تکانه نهادی استفاده شده است. سازوکار تاثیر تکانه قیمت نفت بر متغیرهای کلان از طریق تاثیر آن بر بهرهوری الگوسازی شده و کیفیت نهادی به عنوان یک متغیر اثرگذار در تابع تولید لحاظ شده است. نتایج حاصل بیانگر این است که یک شکست ساختاری در سری زمانی تولید ناخالص داخلی ایران در 1386:2 رخ داده و سهم عوامل موثر در نوسان تولید ناخالص داخلی نیز در بازه زمانی بعد از شکست ساختاری نسبت به بازه زمانی قبل از شکست تغییر کرده است. بر طبق نتایج تجزیه واریانس، تکانه قیمت نفت و تکانه سیاست پولی بیشترین سهم را در بروز نوسان در تولید ناخالص داخلی ایران داشته و سهم آنها در دوره بعد از شکست ساختاری نیز افزایش یافته است.
خلاصه ماشینی:
بر طبق نتایج تجزیه واریانس ، تکانه قیمت نفـت و تکانه سیاست پولی بیشترین سهم را در بروز نوسان در تولید ناخالص داخلی ایران داشته و سـهم آن هـا در دوره بعد از شکست ساختاری نیز افزایش یافته است .
با توجه به مطالب ذکر شده ، تابع تولید مطالعه حاضر به صورت رابطه (١٦) است : (به تصویر صفحه رجوع شود) که در آن تکانه های بهره وری و کیفیت نهادی نیز به صورت فرآیندهای AR تصریح شده است .
اثر تکانه کیفیت نهادی بر متغیرهای مختلف در شکل (٦) نمودارها بیانگر این است که با وقوع یک تکانه مثبت بهره وری، تولید و مصرف افزایش یافته و نرخ تورم نیز کاهش یافته است .
تجزیه واریانس ١٣٩٣-١٣٦٨ {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} حال با توجه به تعیین زمان شکست ساختاری (١٣٨٦:٢)، افزایش نوسان های تولید در بازه زمانی بعد از این شکست و در تلاش برای مشاهده تفاوت احتمالی سهم عوامل مختلف در نوسان تولید در دوره قبل و بعد از شکست ، داده ها به دو قسمت تقسیم شده (١٣٨٦:٢ – ١٣٦٨:١ و ١٣٩٣:٤-١٣٨٦:٣) و الگو برای هر یک از این دو بازه به طور جداگانه برآورد میشود تا امکان مقایسه نتایج آن ها با یکدیگر و نیز با الگوی کلی فراهم شود.
مشاهده میشود در حالی که سهم تکانه های قیمت نفت در نوسانات تولید در دوره قبل از شکست در حدود ٢٨ درصد بوده است ، اما این سهم بعد از شکست ساختاری افزایش یافته و به حدود ٣٥ درصد رسیده است .