چکیده:
ترجمه نقش بسیار مهمی در تحول تفکر ایرانیان در دوران معاصر داشته است. با وجود این، در زبان فارسی پژوهشهای تاریخی اندکی دربارة چگونگی انتقال تفکرات وگفتمانهای غربی و شیوة دریافت آنها صورت گرفته و در همین پژوهشهای اندک نیز اغلب ذکری از ترجمه و نقش مترجمان و دیگر عاملان ترجمه به میان نیامده است. مقالة حاضر میکوشد بر انتقال گفتمانهای معاصر بهعنوان حوزةای مهم در تاریخنگاری ترجمه در ایران تاکید کرده و آن را بهعنوان حوزهای ضروری برای پژوهش به محققان مطالعات ترجمه پیشنهاد کند. در این راستا از میان متدلوژیهای مختلف حوزة تاریخنگاری، «تاریخنگاری دریافت» که یکی از اشکال «نظریة دریافت» میباشد و در حوزة مطالعات تاریخی بهکار گرفته شده است، بهعنوان یکی از رویکردهای مناسب برای بررسی انتقال گفتمانها در ایران پیشنهاد میشود. بدینمنظور ابتدا برخی آرا دربارة انتقال گفتمانها را مطرح کرده و سپس به مباحث جاری در حوزة تاریخنگاری ترجمه اشاره میکنیم و در پایان به شرح و بسط نظریة دریافت و کاربرد آن در حوزة تاریخنگاری ترجمه، بهویژه بررسی تاریخی انتقال گفتمانها از طریق ترجمه، میپردازیم.
خلاصه ماشینی:
در ایـن راسـتا از میـان متـدلوژی های مختلـف حـوزة تاریخ نگـاری ، «تاریخ نگـاری دریافـت » کـه یکی از اشـکال «نظریـۀ دریافـت » میباشـد و در حـوزة مطالعـات تـاریخی بـه کار گرفتـه شـده اسـت ، بـه عنوان یکـی از رویکردهـای مناسـب بـرای بررسـی انتقـال گفتمان هـا در ایران پیشـنهاد می شـود.
رانـدل میگویـد پژوهش هـای تــاریخی کـه تـا کنــون در حـوزة ترجمـه صــورت گرفتـه ، حتــی در مواردی هـم کـه بـه طور آشـکار ایـن رویکـرد علمـی را اتخـاذ ننموده انـد، در صـدد سـاخت تاریخ عام ترجمه بوده اند و مطالعـۀ ترجمـه هـدف غـایی آن هـا بـوده اسـت ؛ بنـابراین بیشـتر بـر شـباهت های بافت هـای متفـاوت تـاریخی تأکیـد کرده انـد و از ایـن رهگـذر تفاوت هـای آن ها را نادیده گرفته اند.
تـا اینجـای کـار، هرمـانس نیـز بـا راندل موافق است و میگوید: فضیلت های مطالعات توصـیفی ترجمـه هـر چقـدر هـم کـه بسـیار باشـد در هـر دو سـر طیــف ، خــرد و کلــان ، بــه مشــکل بــر میخــورد، جســتجوی همگانیهــای ترجمــه دیگــر محــدود بــه مشــاهده الگوهــا در مــتن نیســت و پــا را بــه عرصــۀ علــوم اعصــاب و علــوم شــناختی گذاشــته اســت ، مفهــوم «هنجــار» کــه روزگــاری بســیار مــورد توجــه بــود، اکنــون باعـث شـده کـه ویژگیهـای مکـانی و زمـانی انتخاب هـای مترجمـان بیشـتر آشـکار شـود و همین مسئله تعمیم دهی را دشوار کرده است .
در پــژوهش حاضــر، در راســتای پیشــنهاد رانــدل مبتنــی بــر پرهیــز از بــه کارگیری مــدل های تفســیری قدرتمنــد مطــرح شــده در مطالعــات ترجمــه و اســتفاده از متــدلوژیهای تــاریخی ، «تاریخ نگــاری دریافــت » کــه یکــی از اشــکال «نظریــۀ دریافــت » میباشــد و در حـوزة مطالعـات تـاریخی بـه کار گرفتـه شـده ، بـه عنوان یکـی از رویکردهـای مناسـب بـرای بررسـی انتقـال گفتمان هـا در ایـران پیشـنهاد می شـود.