چکیده:
افعال حرکتی و سببی ظرفیت بسیاری در ایجاد امر تکریمی دارند. مقالهی حاضر در چارچوب رویکرد دستوریشدگی نقش این افعال در ایجاد چنین ساختهایی را بر اساس منابع تاریخی و داستانی و موتور جستجوگر گوگل بررسی نموده است. نتیجهی مطالعه نشان میدهد این افعال ابتدا با حفظ معنای واژگانی، در وجه امری دستوری میشوند؛ سپس با شرکت در ساختارهای زنجیرهای فعل و تشکیل یک گزارهی واحد، به نشانگری کلی برای امر تکریمی تبدیل میشوند. این افعال دارای دو معنای اولیه و ثانویه هستند که در روند دستوری شدن، معانی خود را از دست میدهند تا به نشانگر کلی امرساز برای امریهای مؤدبانه تبدیل شوند. ساختهای حاصل ابتدا به عنوان کنش امری غیرمستقیم به کار میروند، سپس به دلیل بسامد کاربرد به صورت کنشهای مستقیمتری بازتعبیر میشوند. بهعلاوه بسامد کاربرد افعال حرکتی هم در ایجاد الگوهای امری و هم در تشکیل ساختهای زنجیرهای زایا از افعال سببی بیشتر است.
خلاصه ماشینی:
نتیجۀ مطالعه نشان میدهد این افعال ابتدا با حفظ معنای واژگانی، در وجه امری دستوری میشوند؛ سپس با شرکت در ساختارهای زنجیرهای فعل و تشکیل یک گزارۀ واحد، به نشانگری کلی برای امر تکریمی تبدیل میشوند.
کنشهای امری ممکن است خود دارای ساختار درونی پیچیدهای باشند و روند تاریخی پیچیدهای را نیز طی کرده تا بهصورت کاربرد همزمانی در زبان مکتوب و خودکار تبدیل شده باشند، اما اغلب در میان سادهترین ساختهای کلامی زبان قرار دارند و در مکالمات روزمره مکررا از آنها استفاده میشود (مائوری و سانسو Mauri and Sansò"، 2011 : 3521).
همچنین به عقیدۀ هاپر و تراگو (2003: 11) افعال سببی- اجازهای به این دلیل که در ساختهای زنجیرهای، بیان اجازه و سفارش رفتهرفته کلیتر میشود و معنای پیشنهاد، توصیه و تشویق به انجام کاری را به خود میگیرد، قابلیت تبدیلشدن به نشانگر امری را دارند.
این مسیرها بر اساس ترتیب روند دستوری شدن ارائه شده و به این معناست که ساخت امری فعل «رفتن» از منبع دوم شخص با حفظ مفهوم اشاره آغاز میشود و به تدریج با از دست دادن مفهوم اشاره به ساخت امری برای تمام اشخاص تبدیل میگردد و به این صورت گونههای امر تکریمی در زبان گسترش مییابد.
تحلیل دادههای موجود در این زبان نشان میدهد که فعل «آمدن» میتواند برای ساخت امری دوم شخص مفرد با مفهوم اشاره و حرکت به سمت گوینده دستوری شود.
اما به تدریج این موقعیت امری، مفهوم حرکت به سمت گوینده را از دست میدهد و ساختار تازهای به وجود میآورد که تنها بهعنوان نشانگر امری کلی برای اول شخص جمع دستوری شده است.