چکیده:
با در نظر گرفتن اینکه ساز و کارهای زبانی در بازتولید سلطة اجتماعی نقش دارند و به کنترل ذهن سوژهها از طریق بازنشر ایدئولوژیها می پردازند، کشف لایه های زیرین جنبه های سطحی که مربوط به سازماندهیِ ساختاریِ کلام است، میتواند به ظهور یک بینش عمیقتر منجر شود. شناختِ زبان به مفهوم گفتمانی آن، ابزار مناسبی برای تحلیلی واقع گرایانه از اندیشهها و ایدئولوژیهای گروهها را فراهم میآورد. نوشتة حاضر، به تحلیل گفتمان زنهای خواستار طلاق در دادگاههای خانواده، بر پایة نظریة جامعه، شناخت و گفتمان وندایک (Vandijk, 2006) پرداخته است و بر مبنای20 جلسه حضور تصادفی در دادگاه خانوادة شهر زاهدان و ثبت اظهاراتِ 20 زن خواستار طلاق به انجام رسیده است. این پژوهش، به بررسی چگونگی بهره گیری جامعه آماری از ابزارهای زبانی می پردازد. یافته های پژوهش نشان میدهد جامعة آماری موردِ بررسی، از تمامی ابزارها و راهبردهای نحوی، بلاغی و واژگان برای بزرگنمایی کنش های درست خود وعملکردهای نادرست همسرانشان بهره میگیرند. در این میان، بیشترین تلاش آنها بر روی بزرگنمایی کنش های نادرست همسران و اطرافیانش بوده و جامعة آماری مورد مطالعه، کمتر به کوچک نمایی کنش های نادرست خود و کنش های درست فرد مقابل میپرداختند؛ در عمل جامعه زنهای مورد بررسی، از الگوی مربع ایدئولوژیک وندایک، یعنی از دو ضلع مربع ایدئولوژیک وندایک برای کوچک نمایی کنشهای نادرست خود و عملکردهای درست فرد مقابل خود کمتر پیروی کردهاند.
خلاصه ماشینی:
توصیف و تحلیل ساخت های ایدئولوژیک در گفتمان دادگاه خانواده ، زن های خواستار طلاق بر پایۀ دیدگاه 1 ون دایک (٢٠٠٦): رویکرد زبان شناسی حقوقی 2 حسین حلاج زاده بناب 3 سید فرید خلیفه لو 4 فردوس آقاگل زاده تاریخ دریافت : ٩٥/٧/٩ تاریخ پذیرش : ٩٦/١/١٧ چکیده با در نظر گرفتن اینکه ساز و کارهای زبـانی در بازتولیـد سـلطۀ اجتمـاعی نقـش دارنـد و بـه کنتـرل ذهـن سـوژه هـا از طریـق بازنشـر ایـدئولوژیهـا میپردازند، کشـف لایـه هـای زیـرین جنبـه هـای سـطحی کـه مربـوط بـه سازمان دهی ساختاری کلام است ، می تواند به ظهور یک بیـنش عمیـق تـر منجر شود.
پاره گفتارهای زیر، نمونه هایی از اظهارات زن های مورد بررسی در پـژوهش حاضـر هستند که برای بزرگ نمایی خصلت هـای منفـی همسرانشـان از واژه هـایی اسـتفاده شـده تـا بتوانند راحت تر بـه القـاء ایـدئولوژیک خـود، پرداختـه و علـت درخواسـت طـلاق خـود را موجه ، ضروری و قانع کننده نشان بدهند.
در نمونـۀ دوم ، گوینـده شـکل مثبت جمله را به عنوان شرط لازم یک زندگی در نظر گرفته و با بیان جملۀ منفی «من و بچه بهش اهمیت نداریم » بر آن بوده ، این پیش فرض وجودی مخاطب که هر زن و بچـه ای بایـد بـرای مـرد دارای اهمیـت باشـد را اصـلاح کنـد و بـا تکیـه بـر سـاخت نحـوی منفـی ، ایـن پیش فرض وجودی را برای همسرش در نظر نمی گیرد.
Forensic linguistics: Discourse analysis of individuals in courts of Tehran based on the principles of Grice Collaboration.