چکیده:
زمینه: فناوریهای نوین که معلول و ثمرهی تفکر انسان بوده و به یکباره سطح و کیفیت زندگی انسانها را دگرگون کرده و ناممکنهای دیروز را نه تنها ممکن، بلکه بدیهی ساخته است، نظام تعلیم و تربیت را وارد عصر جدیدی بنام عصر یادگیری مادامالعمر نموده است. وجود فرصتهای مناسب عصر یادگیری مادامالعمر که یادگیری را در هر زمان و مکانی امکانپذیر نموده است و نیز رشد فزاینده اطلاعات، چالشی جدی برای تربیت اخلاقی سنتی در فرایند تعلیم و تربیت ایجاد نموده است که میبایست متولیان نظامهای تربیتی برای رشد تربیت اخلاقی چارهای بیندیشند. فنّاوری ثمرهی تفکر است و راهکارهای مقابله با اثرات منفی آن بر نظام تربیتی نیز تنها در تفکر نهفته است و باید مبتنی بر تفکر باشد. تفکر بالاترین سطح از سطوح آموزش و پرورش است. با تلفیق مولفههای تفکر انتقادی در محیطهای یادگیری مادامالعمر، زمینهی رشد تربیت اخلاقی بیش از پیش مهیا میگردد.
نتیجه گیری: عصر یادگیری مادامالعمر برای تربیت اخلاقی یک چالش و درعینحال یک فرصت فراهم نموده است. چالش اینکه با رویکردهای تربیتی سنتی نمیتوان مخاطبین نظام تعلیم و تربیت را در زمینه ی تربیت اخلاقی رشد داد و فرصت اینکه با تلفیق مولفههای تفکر انتقادی در نظام تربیتی مادامالعمر و با پتانسیلی که این نظام در زمینه ی تفکر انتقادی دارد، میتوان هدفهای تربیت اخلاقی را محقق ساخت. نظام یادگیری مادامالعمر در عصر یادگیری مادامالعمر، مولفههای تفکر انتقادی را در خود نهفته دارد و کافی است با طراحی و تلفیق این مولفهها، آنها را از سطح پنهان و بالقوه به سطح بالفعل کشاند.
خلاصه ماشینی:
گروه فناوری اطلاعات، دانشگاه سیدجمال الدین اسدآبادی، همدان، ایران (تاریخ دریافت: 22/12/95، تاریخ پذیرش: 3/2/96) سرآغاز جایگاه والای تعلیم و تربیت در زندگی انسان و حتی حیوان، بر هیچ خردمندی پوشیده نیست و تاکنون هم در ضرورت آن تردید نشده است؛ چراکه تعلیم و تربیت درست میتواند فرد را به اوج ارزشها برساند و اگر غلط افتد، وی را به سقوط کشاند؛ زیرا آدمی (برخلاف حیوانات که آگاهیها و نیازهای خود را بهصورت غریزی میدانند)، در آغاز ولادتش فاقد علم و ادراک و تربیت و کمال است و به تدریج با تعلیم و تربیت مستقیم و غیرمستقیم، استعدادهای بالقوه او به فعلیت میرسند و رشد و تکامل مییابند.
راهکارهای فراوانی برای پیشگیری و مقابله با برنامههای مخرب رسانههای جمعی وجود دارد که از جمله مهمترین آنها، تربیت اخلاقی با تکیه بر پرورش تفکر انتقادی در دانش آموزان و سایر اعضای خانواده است.
مؤلفة نقادی و حضور هر دو وابسته به پرورش تفکر انتقادی در افراد هستند، زیرا در این دو مؤلفه فرد با تکیه بر ملاکها و ارزیابی موقعیتها، بهگزینش مظاهر مفید محیط و طرد مظاهر مضر محیط خواهد پرداخت و خود را از آلودگی محیط دور میسازد.
در ادامه فرایند پرورش تفکر انتقادی بهعنوان یک عامل مؤثر و زمینهساز تربیت دینی در عصر ارتباطات و اطلاعات ارائه میشود.
نظام یادگیری مادامالعمر در عصر یادگیری مادامالعمر، مؤلفههای تفکر انتقادی را در خود نهفته دارد و کافی است با طراحی و تلفیق این مؤلفهها، آنها را از سطح پنهان و بالقوه به سطح بالفعل کشاند.
با پرورش مؤلفة اساسی تفکر انتقادی در بستر نظام تربیتی و در عصر یادگیری مادامالعمر، زمینة رشد اخلاقی14 افراد بیشازپیش فراهم میشود.
اگر فرایند آموزشی و پرورش بهگونهای طراحی شود که در آن افرادی با تفکر انتقادی پرورش یابند، زمینه برای تربیت اخلاقی دانش آموزان بیش از پیش فراهم خواهد شد.