چکیده:
ژئومورفومتری زیرمجموعه ای از ژئومورفولوژی است که دارای رویکرد اندازه گیری کمی و کیفی عوارض سطح زمین می باشد. ژئومورفومتری شبکه زهکشی در فهم فرآیندهای تشکیل دهنده لندفرم ها، خواص فیزیکی خاک و ویژگی های فرسایشی آن بسیار مهم است. در این پژوهش با استفاده از آنالیز پارامترهای ژئومورفومتریک و روش های فاکتور ترکیب و VIKOR به اولویت بندی فرسایش پذیری زیرحوضه های حوضه آبخیز منج در استان چهارمحال و بختیاری که یک منطقه حساس به فرسایش می باشد، پرداخته شده است. بدین منظور از مدل رقومی ASTER با دقت 30 متر و ArcGIS برای استخراج و آنالیز 22 پارامتر ژئومورفومتریک که شامل پارامترهای پایه، خطی، شکلی و توپوگرافیک است، استفاده گردید. به منظور صحت سنجی روش ها از مقادیر عددی فرسایش ویژه استخراج شده برای هر یک از زیرحوضه ها استفاده شده است. طبق نتایج پارامترهای تراکم زهکشی، شیب و عدد نفوذ بیشترین تاثیر را در فرسایش پذیری داشته اند. نتایج حاصل از اولویت بندی زیرحوضه ها نشان داد که در هر دو روش زیرحوضه 1 دارای بیشترین حساسیت به فرسایش است که علت آن بالا بودن مقادیر پارامترهای خطی و توپوگرافیک و پایین بودن مقادیر پارامترهای شکلی در آن می باشد. پس از اولویت بندی زیرحوضه ها، حوضه منج با مساحت 707/70 کیلومترمربع، از لحاظ حساسیت به فرسایش به 3 کلاس حساسیت خیلی زیاد، زیاد و متوسط در مدل فاکتور ترکیب و به چهار کلاس حساسیت خیلی زیاد، زیاد، متوسط و کم در مدل VIKOR طبقه بندی گردید. مقایسه نتایج حاصل از اولویت بندی زیرحوضه ها با مقادیر عددی فرسایش ویژه اندازه گیری شده برای هر یک از زیرحوضه ها نشان داد که پارامترهای ژئومورفومتریک دارای کارایی بالایی در شناسایی مناطق حساس به فرسایش بوده و همچنین روش VIKOR دارای دقت پیش بینی بالاتری نسبت به روش فاکتور ترکیب است.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش با استفاده از آنالیز پارامترهای ژئومورفومتریک و روش های فاکتور ترکیب و VIKOR به اولویت بندی فرســایش پذیری زیرحوضــه های حوضه آبخیز منج در استان چهارمحال و بختیاری که یک منطقه حساس به فرسایش میباشد، پرداخته شده است .
رحمتی و همکاران در ســـال ١٣٩٤ بـا اســـتفـاده از پـارامترهای مورفومتریک و روش ترکیب خطی وزنی به اولویت بندی ســـیل خیزی زیرحوضــه های آبخیز اســتان گلســتان پرداخته اند؛ بدین منظور از ٨ پارامتر مرفومتریک شــامل نســبت انشــعاب ، تراکم زهکشـی، ثابت نگهداشـت آبراهه ، فراوانی ابراهه ، ضـریب فرم ، نرخ بافت زهکشی، نسبت ناهمواری و عدد ناهمواری اسـتفاده کردند و به این نتیجه رسـیدند که زیرحوضه های ٣، ١٦ و ٩ دارای اولویت بالاتری نسبت به دیگر زیرحوضه ها برای اقـدامـات آبخیزداری میبـاشـــند (رحمتی و همکاران ، ١٣٩٤).
(رجوع شود به تصویر صفحه) ٣-١- اولویت بندی فرسایش پذیری زیرحوضه ها با روش فاکتور ترکیب آنالیز ژئومورفومتریک حوضـه های زهکشـی به منظور اولویت بندی زیرحوضـه ها در مقیاس های مختلف با موفقیت اجرا شـده اسـت (٢٠١٦ ,Anaba &Farhan ;٢٠١٥ ,.
(رجوع شود به تصویر صفحه) ٤- جمع بندی پژوهش حـاضـــر نشـــان داد کـه مـدل رقومی ASTER به همراه تکنیک GIS ابزار مناســـبی به منظور آنالیزهای ژئومورفومتریک ، تعیین زیرحوضـه ها و اسـتخراج پارامترهای ژئومورفومتریک آن ها میباشد که با نتایج ( Evangelin ٢٠١٦ ,Omar &Yahya ;٢٠١٥ ,.
A Remote Sensing and GIS Approach for Prioritization of Wadi Shueib Mini-Watersheds (Central Jordan) Based on Morphometric and Soil Erosion Susceptibility Analysis.
A Remote Sensing and GIS Approach for Prioritization of Wadi Shueib Mini-Watersheds (Central Jordan) Based on Morphometric and Soil Erosion Susceptibility Analysis.