چکیده:
مطالعه مرزهای سیاسی از مباحث عمده در جغرافیای سیاسی محسوب میشوند. مرزها بهدلیل ماهیت و کارکردی که دارند؛ بهعنوان جداکننده قلمرو کشورها و مشخصکننده حد نهایی حاکمیت کشورها و نیز نقطه شروع تعامل و ارتباط کشورها با یکدیگر، از اهمیت بالایی برخوردار هستند. اما آنچه مسلم است، همه مرزها از اهمیت یکسانی برخوردار نیستند. گاهی برخی از مرزها به دلایل گوناگون برای کشورها اهمیت بیشتری مییابند که این اهمیت بیشتر موجب افزایش توجه دولتها به این مرزها میشود. این تحقیق سعی دارد تا عوامل موثر بر اهمیت مرزها را شناسایی و سپس رتبهبندی نماید. براساس مطالعات صورتگرفته و مطابق نظریات و دیدگاههای موجود، 40 شاخص بر اهمیت مرزها تاثیرگذار است که برای درک بهتر آنها را در قالب 8 بعد، طبقهبندی کردیم، بهطوریکه هر بعد دارای پنج شاخص است. ابعاد بهدستآمده شامل: بعد جغرافیایی، بعد جمعیتی، بعد اقتصادی، بعد فرهنگی، بعد امنیتیـ دفاعی، بعد هویتیـ حقوقی، بعد سیاسی و بعد منطقهای و جهانی. برای تایید ابعاد و شاخصهای بهدستآمده و نیز رتبهبندی آنها، پرسشنامههایی طراحی و بین صاحبنظران در این زمینه، توزیع شد. نتایج بهدستآمده براساس تحلیل آماری پرسشنامهها، حاکی از این بود که تنها 3 شاخص از مجموع 40 شاخص استخراجشده، رد شدند و مابقی شاخصها مورد تایید قرار گرفتند. همچنین رتبهبندی ابعاد با توجه به میزان تاثیر آنها بر اهمیت مرزها، بهصورت زیر به دست آمد: 1- بعد امنیتیـ دفاعی؛ 2- بعد اقتصادی؛ 3- بعد سیاسی؛ 4- بعد جغرافیایی؛ 5- بعد منطقهای و جهانی؛ 6- بعد جمعیتی؛ 7- بعد فرهنگی؛ 8- بعد هویتیـ حقوقی.
خلاصه ماشینی:
روش تجزیه و تحلیل داده ها در بخش یافته های پرسش نامه ای در بخش اول به وسیلۀ نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون T-Test داده ها برای تأیید یا رد وجود رابطۀ معنادار بین عوامل استخراج شده و اهمیت مرزها مورد ارزیابی قرار گرفته است .
)تحلیل داده ها بر اساس آزمون T-Test جهت تأیید یا رد عوامل در این تحقیق برای افزایش جنبۀ علمی کار، هریک از عوامل استخراج شدة مؤثر بر اهمیت مرزها از طریق داده های پرسش نامه ای و انجام آزمون تی تست جهت تأیید یا رد، مورد ارزیابی قرار گرفت .
نتایج حاصل از تحقیق حاضر براساس یافته های کتابخانه ای و پرسش نامه ای نشان دهندة آن است که عوامل مؤثر بر اهمیت مرزها شامل چهل مورد است که برای درک بهتر میتوان آنها را در قالب هشت بعد که هر بعد، خود دارای پنج شاخص است ، تقسیم بندی کرد.
) نتایج حاصل از داده های پرسش نامه ای جهت سطح بندی عوامل مؤثر بر اهمیت مرزها نشان دهندة آن است که این عوامل دارای وزن یکسانی نیستند، بلکه هریک متناسب با شرایط و فضای جغرافیایی قرارگیری مرز، دارای وزن های متفاوت و اثرگذاری متفاوت بر مرزها هستند.
Modeling of territorial border management (Case Study: maritime borders of iran in persian gulf).
Tehran: Foreign Ministry Institute of Political and International Studies.
Tehran: Institute for Political and International Studies Publications.