چکیده:
کتب دینی و مذهبی از مهمترین ساختمایه های شعری و از سرشارترین سرچشمه های اثرپذیری شاعران در بیان عواطف درونی و افکار و اندیشه های آنان است. از میان کتابهای دینی، قرآن کریم به دلیل اشتمال بر معانی و مفاهیم عمیق، واژگان غنی و خصوصیات برجسته هنری و ادبی در جایگاه والاترین منبع دینی الهام بخش برای شاعران و نویسندگان مسلمان قرار دارد، آن چنان که ایشان در شعر خود با کلام الهی ارتباط بینامتنی برقرار کرده و از این سرچشمه سرشار در سطوح گوناگون مفهومی ، لفظی و اسلوبی بهره برده اند.خاقانی شروانی از جمله شاعرانی است که الفاظ و مفاهیم قرآن از اصلی ترین دستمایه های شعری او محسوب میشود.نتیجه مقاله پیش رو بیانگر آن است که رابطه بینامتنی با قرآن در قصاید خاقانی از بسامد بسیار بیشتری برخوردار است .از سوی دیگر رابطه بینامتنی اشاره ای و جزیی بیشتر از دیگر روابط بینامتنی مورد نظر خاقانی بوده است.
خلاصه ماشینی:
از میان کتابهای دینی، قرآن کریم به دلیل اشتمال بر معانی و مفاهیم عمیق ، واژگان غنی و خصوصیات برجستۀ هنری و ادبی در جایگاه والاترین منبع دینی الهام بخش برای شاعران و نویسندگان مسلمان قرار دارد، آن چنان که ایشان در شعر خود با کلام الهی ارتباط بینامتنی برقرار کرده و از این سرچشمۀ سرشار در سطوح گوناگون مفهومی، لفظی و اسلوبی بهره برده اند.
٥-١- رابطۀ بینامتنی میان شعر خاقانی و قرآن کریم ٥-١-١- رابطۀ بینامتنی اشاره ای ( تلمیحی ) در این نوع ،« شاعر کلام خویش را بر پایۀ داستان و یا رویداد و یا نکته ای از زیر متن ( متن غایب ) بنا مینهد و فقط به ذکر یک یا چند نشانه در کلام که خواننده را به متن غایب رهنمون میسازد ، اکتفا مینماید .
از آن جا که این نوع رابطۀ بینامتنی بالاترین بسامد را در شعر خاقانی دارد ، از میان نمونه های متعدد و متنوع موجود در دیوان او فقط یک مورد از هر داستان قرآنی بیان میشود تا هم موارد بیشتری ارائه شود و هم وسعت دانسته های قرآنی او آشکار گردد.
نمونه های زیر حاکی از این امر است : - ذکر نام و اشاره به حضرت نوح ، ابراهیم ، اسماعیل ، اسحاق ، یعقوب ، عیسی ، ایوب ، یونس ، هارون ، سلیمان و داود در آیات ١٦٣ تا ١٦٥ سورة نساء.
گاه خاقانی در این نوع رابطۀ بینامتنی نام سوره های قرآن کریم را در بافت کلام خود به کار برده است .