چکیده:
مهم ترین، مشهورترین و پذیرفته ترین نظریه مصادر قرآن در میان خاورشناسان، نظریه اقتباس قرآن از منابع یهودی و مسیحی، به ویژه عهدین است. بر اساس این دیدگاه که وحیانی بودن قرآن و نبوت پیامبر اسلام را نفی می کند، آن حضرت بسیاری از آموزه های یهودی و مسیحی را از طریق برخی افراد و گروه های یهودی و مسیحی فراگرفته و در قالب قرآن سامان دهی کرده است. خاورشناسان از این افراد و گروه ها با عنوان تعلیم دهندگان پیامبر? یاد می کنند. هدف این پژوهش نقد نسبتا جامع و کامل این دیدگاه و دفاع از وحیانی بودن قرآن است و نگارنده تلاش کرده با بیان چالش های دیدگاه خاورشناسان، آن را نقد و رد کند. نخستین اشکال، استوار بودن دیدگاه خاورشناسان بر پیش داوری و پیش فرض مخدوش بشری بودن قرآن است. اشکال دوم و مهم تر، روش غیرعلمی آنان در استفاده از داده های تاریخی است. خاورشناسان کاملا همسو با پیش فرض خود، داده های تاریخی را کاملا به صورت گزینشی، جانبدارانه و یک جانبه مورد تاکید، تحلیل و نتیجه گیری قرار داده اند. فقدان هرگونه گزارشی درباره تعلیم پیامبر? به وسیله دیگران، کوتاه و غیرمستمر بودن دیدار با تعلیم دهندگان ادعائی، بشارت و تایید آنان درباره پیامبر?، مسلمان شدن گروهی از آنها، ناسازگاری فراگیری قرآن از دیگران و نسبت آن به خدا با شخصیت اخلاقی پیامبر?، انتقاد شدید قرآن از رفتارها و عقاید دینی اهل کتاب، قطع، تاخیر و انتظار نزول وحی، هماوردطلبی قرآن و تاکید آن بر وحیانی بودن خویش، ویژگی های فرابشری آن و امی بودن پیامبر?، دلایل دیگری هستند که در نقد نظریه خاورشناسان به آنها استدلال شده است.
خلاصه ماشینی:
البته آنان دربارة چگونگی دستیابی پیامبر اکرم( به درونمایههای یهودی و مسیحی قرآن، دیدگاه یکسانی ندارند؛ لذا با اشاره به آشنایی وی با منابع کتبی و شفاهی اهل کتاب (آغازی، 1389، ص92-102) (یهودی و مسیحی) (دورانت، 1378، ج4، ص207-208؛ سالم، بیتا، ج1، ص127؛ زمانی، 1395، ص144-146) و فراگیری از برخی بردگان یادهشده در ذیل آیات، به مواردی مانند دیدار با بحیرای راهب (صادقی، 1379، ص198) ورقةبننوفل (دورانت، 1378، ج4، ص208؛ عبدالغنی، 1354، ص236 )، صهیب رومی (عبدالغنی، 1354، ص233؛ زمانی، 1395، ص144-146)، دانشمندان یهودی و مسیحی (گلدزیهر، 1357، ص5و16)، ارتباط با یهودیان مدینه (حمدی زقزوق، 1409، ص84)، و مسیحیان شام نیز استناد کردهاند.
بر اساس گزارشهای موجود، رسول خدا( هرگز پیش از بعثت دیدارهای متعدد و مفصلی با افراد و دانشمندان یهودی و مسیحی نداشت و قرآن را از آنان فرانگرفت و بهرغم گزارش جزئیترین حوادث زندگی آن حضرت، دربارة اینگونه دیدارها هیچ گزارشی در دست نیست و خاورشناسان بدون هیچ دلیل موجهی و صرفا بر اساس پیشفرضهای مخدوش خویش گزارشهای مربوط به دیدارهای محدود پیامبر( با برخی یهودیان و مسیحیان را کاملا گزینشی، یکجانبه و همسو با پیشفرض خود مورد تأکید و تحلیل قرار دادهاند؛ بر همین اساس استدلال و استناد آنها به این گزارشها با چالشهای جدی روبهروست که بهترتیب تاریخ دیدار پیامبر اکرم( با آنها بررسی میشود: <H2>2ـ2ـ1.