چکیده:
نرخ ارز یکی از عوامل تاثیرگذار بر تجارت خارجی است. علاوه بر نقش نرخ ارز در اقتصاد و شرایط اقتصادی، نوسانات آن نیز نتایج خاص خود را به همراه دارد. بهطور ویژه در کشورهایی نظیر ایران که قسمت عمده عواید دولت از محل درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت تامین میشود، تغییر نرخ ارز به واسطه تحت تاثیر قرار دادن بخش خارجی و داخلی اقتصاد، میتواند عملکرد کلی اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار دهد. این پژوهش به بررسی تاثیر نرخ ارز واقعی و نااطمینانی آن بر تجارت ایران با استفاده از دادههای فصلی دوره 1395-1374 میپردازد. به این منظور ابتدا نااطمینانی نرخ ارز واقعی با استفاده از الگوی تلاطم تصادفی نامتقارن که نسبت به خانواده مدلهای خودبازگشتی واریانس ناهمسانی شرطی برای مدلسازی دادههای سریزمانی منعطفتر است، استخراج میشود. سپس جهت تحلیل و بررسی دقیقتر اثر نرخ ارز واقعی و نااطمینانی آن بر تجارت ایران سه مدل صادرات غیرنفتی، واردات و تراز تجاری در چارچوب الگوی همجمعی یوهانسن- جوسیلیوس برآورد میشوند. نتایج نشان میدهد که در بلندمدت و در هر سه مدل برآوردی، نرخ ارز واقعی تاثیر منفی و معنیداری بر صادرات غیرنفتی، واردات و تراز تجاری ایران دارد. همچنین نااطمینانی نرخ ارز واقعی تاثیر مثبت بر صادرات غیرنفتی و تراز تجاری ایران و تاثیر منفی بر واردات ایران دارد.
خلاصه ماشینی:
وانگ و دیگران ٨ (٢٠١٢) به بررسی وجود منحنی جی کوتاه مدت و اثرات بلندمدت نرخ واقعی ارز روی تراز تجاری چین با ٨ شریک تجاری این کشور با استفاده از داده های دوره ٢٠٠٩-٢٠٠٥ و روش هم جمعی و تصحیح خطای برداری الگوی داده های تابلویی پرداختند.
بهمنی اسکویی و رحمان ١ (٢٠١٧) در مقاله خود به بررسی اثر نامتقارن تغییرات نرخ ارز روی تراز تجاری ١١ صنعت عمده بین ایالت متحده آمریکا و بنگلادش با استفاده از داده های فصلی دوره ١-١٩٩٦ تا ٤-٢٠١٥ و روش خودبازگشت با وقفه های توزیعی خطی و غیرخطی پرداختند.
دسته دوم مطالعاتی هستند که از مدل رز و یلن و نرخ ارز مؤثر واقعی برای بررسی رابطه دو طرفه بین تراز تجاری کشورها استفاده کرده اند که از این میان می توان به مطالعات آدنی و دیگران (٢٠١١)، شیماکووا (٢٠١٤)، وورال (٢٠١٦)، نصیر (٢٠١٧)، کورتوویچ (٢٠١٧)، جلاسی و دیگران (٢٠١٧) و آیک و هو (٢٠١٧) اشاره کرد.
هم چنین اگر افزایش در نرخ ارز واردات را کاهش و صادرات را افزایش دهد که به معنای بهبود در تراز تجاری است انتظار می رود ٠<٢,١ و٠>٢ باشد١.
هم چنین جهت بررسی دقیق تر و تحلیل عمیق تر اثر نرخ ارز واقعی و نااطمینانی آن بر تجارت ایران ، سه مدل تراز تجاری ، صادرات غیرنفتی و واردات برآورد شدند تا مقایسه ای نیز بین نتایج این سه مدل انجام شود.
International Review of Economics & Finance, 49, 313-326.
Asymmetric Response of the US–India Trade Balance to Exchange Rate Changes: Evidence from 68 Industries.
The Journal of International Trade & Economic Development, 23(5), 626-655.
The Journal of International Trade & Economic Development, 23(5), 626-655.