چکیده:
روح آدمیان قبل از ورود به عالم دنیا در مکانی مجرّد، حضور داشته است و با اقرار به ربوبیّت پروردگار با او پیمان بسته است. این رویداد در عالمی به نام «ذر» صورت گرفته است که ذهن بسیاری از اندیشمندان را به خود مشغول داشته است. مولانا از جمله عارفانی است که در مورد رجعت انسان به فطرت، و شکوفاسازی قوای ادراکی وی با پرداختن به حیات ذر، نکات و پیامهای برجستهای را مطرح نموده است؛ بنابراین پژوهش حاضر به تاثیرات حیات ذر در اندیشه مولانا اختصاص یافته است. حاصل این بررسی که به روش توصیفی-تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانهای صورت گرفته، گویای این است که مولانا به وجود عالم ذر و حیات آدمیان و میثاقشان در آن دنیا اعتقاد کامل داشته و تحت تاثیر چنین اندیشهای، پیامهای ارزشمندی مطرح نموده است؛ زیرا دستیابی به چنین معرفتی، حرکت هدفدار آدمی در رسیدن به عشق و آگاهی رامیسّر میسازد.
خلاصه ماشینی:
حاصل این بررسی که به روش توصیفی-تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانهای صورت گرفته، گویای این است که مولانا به وجود عالم ذر و حیات آدمیان و میثاقشان در آن دنیا اعتقاد کامل داشته و تحت تأثیر چنین اندیشهای، پیامهای ارزشمندی مطرح نموده است؛ زیرا دستیابی به چنین معرفتی، حرکت هدفدار آدمی در رسیدن به عشق و آگاهی را میسر میسازد.
موضوع حیات ذر و آیۀ ألست، همواره یکی از بحث برانگیزترین مباحث قرآنی و اسلامی بوده و تأثیر بسزایی در اندیشههای عرفا و در ادبیات و شعر عرفانی ما خصوصا در اندیشۀ مولانا داشته است« که به رغم اهمیت آن در شناخت انسان و نیز هدف از خلقت او، بسیار کم مورد توجه و بحث قرار گرفته است» (پزشکی،1383: 9)؛ به همین دلیل هدف اصلی این پژوهش بررسی حیات ذر در کتاب اندیشۀ مولانا است.
در حوزۀ ادبیات نیز پژوهشهایی در این مورد انجام شده است: بهنامفر و باغبان (١٣٩٤) در پژوهش خود با عنوان ریشهیابی معرفت در خاطرة ازلی ألست و همانندی آن با نظریۀ یادکرد افلاطون با تأکید بر مثنوی مولانا» با طرح موضوع ریشهیابی معرفت در ماجرای ألست، به تحلیل دیدگاه مولانا در مثنوی پرداختهاند.
Beirut: Exported Abu Al Fotoh Razi, Hussein ibn Ali, 1992, Rawz al-Jannaw and Roh al-Jinan dar Tafseirn al-Quran.
Tehran: Mortazavi Ossmani, Abu Ali Ibn Ahmad.