چکیده:
در اصول قراردادهای تجاری بینالمللی و کنوانسیون بیع بینالمللی کالا هرگاه قبل از موعد انجام تعهد، متعهد اعلام کند که موضوع قرارداد را انجام نمیدهد یا نشانه عدم توانایی وی از انجام تعهد آشکار شود، نقض قرارداد قابل پیش بینی است. در این صورت، متعهد له میتواند قرارداد را فسخ کند اما در حقوق ایران در صورت احتمال عهد شکنی مواردی از فسخ قرارداد وجود دارد. خیار تفلیس و تعذر تسلیم از مصادیق نظریه پیش بینی نقض قرارداد در حقوق ایران هستند. نگارنده معتقد است نظریه پیشبینی نقض قرارداد با استفاده از قواعد و اصول مسلم حقوقی مانند قاعده دفع ضرر محتمل، بنای عقلا و نظریه عدالت معاوضی و قاعده نفی غرر در حقوق ایران قابل پذیرش است.
خلاصه ماشینی:
فسخ ، پیش بینی نقض قرارداد، خیار تفلیس ، خیار تعذر تسلیم ، قاعده غرر، بنای عقلا مقدمه در فرضی که یکی از طرفین قرارداد یا هردو آنان از اجرای تعهدات حال شده ء خود سرباز زنند،در نظام های مختلف حقوقی برای حفظ حقوق طرف متضرر، تمهیداتی نظیر الزام به اجرای عین تعهدات ، انحلال یا تعلیق قرارداد اندیشیده شده است .
مفهوم این نظریه این است که هرگاه قبل از موعد اجرای تعهد طرف مقابل اعلام کند که در موعد مقرر به تعهدات خود عمل نخواهد کرد، یا نشانه های عدم توانایی یا عدم تمایل متعهد به اجرای قرارداد آشکار شود درصورتی که این عدم تمایل یا عدم آمادگی اساسی باشد نقض قرارداد قابل پیش بینی است .
(p١٠٩ ,١٩٩١ ,Cheshire& Fifoot& Furmston) ٢- مبانی نظریه پیش بینی نقض قرارداد در حقوق خارجی در این قسمت به مبانی و چرایی شکل گیری نظریه پیش بینی نقض قرارداد در حقوق ١ بند ٢ ماده ٧٢ کنوانسیون بیع بین المللی کالا مقرر میدارد: (( طرفی که قصد اعلام بطلان دارد چنانچه وقت اقتضا کند ٩٠ مکلف است اخطار متعارفی به طرف دیگر بدهد تا برای او این امکان فراهم شود که اطمینان کافی جهت ایفای تعهدش بدهد)) خارجی و اسناد بین المللی اشاره میکنیم .
(٤٨٨ ,١٩٩١ ,Honnold ) ٣-٥- آشکار بودن نقض قرارداد شرط دیگر اعمال دکترین پیش بینی نقض قرارداد همانگونه که در ماده ٣-٣-٧ اصول قراردادهای تجاری بین المللی و ماده ٧٢ کنوانسیون بیع بین المللی کالا استفاده میشود این است که قبل از رسیدن تاریخ اجرا نقض قرارداد آشکار و معلوم باشد.