چکیده:
این پژوهش با هدف بررسی اعتماد در خانواده و تأثیر آن بر مؤلفههای شهروندی بین دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت انجام شده است. روش تحقیق پیمایشی است و 353 نفراز دانشجویان به روش خوشهای انتخاب شدهاند. در این پژوهش از پرسشنامهی شهروندی که دارای مؤلفههای مشارکتجویی، رعایت قوانین، احساس مسؤولیت، آگاهی از حقوق بوده، استفاده شده است.
اعتماد به خانواده با رعایت قوانین و با آگاهی از حقوق رابطهی مستقیم معنادار دارد و با مشارکتجویی و احساس مسؤولیت رابطهی معناداری ندارد. مؤلفههای سرمایهی اجتماعی نیز با شهروندی دانشجویان، رابطهی معناداری داشته؛ اعتماد به خانواده عضویت، دوستان با نفوذ و اعتماد به تخصص 25% از پراکنش رفتار شهروندی را پیشبینی میکند.
چارچوب نظری تحقیق ترکیبی از نظریات حقوق شهروندی و سرمایهی اجتماعی مارشال، اخلاق مشارکت فالکس، فوکویاما، تقویت همکاری پاتنام و کارکردهای خانواده کوئن است، که در آن تأثیر خانواده را بر مؤلفههای شهروندی میسنجد. میزان سرمایهی اجتماعی در ایران در روابط سنتی هنوز بسیار قوی است و سرمایهی اجتماعی قدیم (نوع درونگروهی) به نسبت قابل توجهی در کشور ما وجود دارد. سرمایهی اجتماعی کلید استقرار جامعهی مدنی و حیات شهروندی است و اعتماد اجتماعی مهمترین شاخصی است که بین سرمایه اجتماعی با شهروندی از طریق اعتماد اجتماعی ارتباط برقرار میکند که این اعتماد نیز ریشه در اعتماد خانواده دارد.
خانواده به عنوان مهمترین نهاد اجتماعی میتواند با بسترسازی مناسب از جمله اعتماد در خانوادهی آن را در سطح جامعه گسترش داده و افراد را برای حضور در عرصههای متفاوت اجتماعی به عنوان یک شهروند موظف آماده سازد، همچنین برخورداری از سرمایهی اجتماعی نیز در رفتار شهروندی نقش تعیینکنندهای دارد.
خلاصه ماشینی:
شهروندی، مشارکت جویی، رعایت قوانین ، احساس مسؤولیت ، آگاهی از حقوق مقدمه و بیان مسأله شهروندی مقوله ای بوده که از دیرباز به مفاهیم و الفاظ متفاوت به کار گرفته شده و بر اساس همین اهمیتی که داشته در هر عصر و زمانه ای معنای خاصی داشته ، اما به هر حال با توجه به نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای که در زمان حال دارد، بصورت ویژه مورد بررسی قرار گرفته است چرا که با وجود این مقوله ، بهره مند شدن از حقوق انسانی چه طبیعی و خدادادی و چه وضعی و قرار دادی مفهوم پیدا میکند و با همین واژه ی شهروندی است که دولت ها موظف میشوند، خدمات ارائه بدهند زیرا در کشورهای پیشرفته بر اساس همین مقوله ی شهروندی است که افراد هر جامعه ، مسؤولان خود را انتخاب میکنند و بر اساس همین مفهوم شهروندی است که زندگی آرام و بدون تنش های اجتماعی و زندگی توسعه یافته و پایدار در جامعه شکل میگیرد به طوری که عدالت و مساوات رعایت میگردد و هر فردی میتواند ضمن احترام گذاشتن به حقوق معنوی و مادی سایر افراد جامعه ، از خدمات و امکانات ارائه شده از سوی دولتمردان استفاده کنند (عاملی، ١٣٨٠: ١٨٤).
در این سطح اعتماد به اعضای خانواده ، دوستان و همکاران و سرمایه ی اجتماعی به عنوان متغیرهای مهم در آگاهی از حقوق و انجام وظایف شهروندی نقش و اهمیت کلیدی دارد و افراد این ویژگیها را در خانواده یاد گرفته و برای خود درونی میکنند بنابراین هدف مقاله تبیین تأثیر اعتماد به خانواده و سرمایه ی اجتماعی بر عناصری چون مشارکت ، رعایت قوانین ، احساس مسؤولیت و آگاهی از حقوق که اینها هم شاخصه ی مؤلفه های شهروندی است .