چکیده:
در دوران پیش از اسلام، مکه یکی از مهمترین شهرهای شبه جزیرة عربستان بود که گروههای مختلف مردم را به طرف خود میکشاند. این شهر به دلیل قرار گرفتن بر سر راههای تجاری و همچنین وجود خانة خدا در آن، مهمترین محل گردهمایی اعراب در شبه جزیره به شمار میرفت. با ظهور اسلام، شهر مکه اهمیت دوچندان یافت. پیامبر خدا9 در ایام حج با گروههای مختلف مردم برای پیشبرد دعوتش صحبت میکرد. حتی قریش و مخالفان پیامبر9 نیز برای تقابل با آن حضرت در این ایام به رایزنی با زائران میپرداختند. با روی کار آمدن دولت عباسی، این دولت سعی کرد از تمام ابزارها برای بقای خود استفاده کندکه از مهمترین آنها نهاد حج بود. عباسیان نهاد حج را به عنوان ابزار مقابله با مخالفان مذهبی و سیاسی خود به کار گرفتند و از آن برای کسب مشروعیت و وجهه مردمی، استفاده کردند. این گردهمایی بزرگ علاوه بر کارکردهای سیاسی، تبعات اقتصادی فراوانی را نیز، هم برای حکومتها، هم برای زائران و هم برای مردم مکه در بر داشت. این مقاله بر آن است که با روش توصیفی ـ تحلیلی به این سؤال که مهمترین کارکردهای سیاسی و اقتصادی نهاد حج برای خلافت عباسی چه بود، بپردازد.
خلاصه ماشینی:
تبیین و تحلیل تاریخی کارکردهای سیاسی ـ اقتصادی حج در دورة عباسیان نویسندگان مجتبی ذهابی //؛ اکرم کرم علی دبیر آموزش و پرورش چکیده در دوران پیش از اسلام، مکه یکی از مهمترین شهرهای شبه جزیرة عربستان بود که گروههای مختلف مردم را به طرف خود میکشاند.
با روی کار آمدن دولت عباسی، این دولت سعی کرد از تمام ابزارها برای بقای خود استفاده کندکه از مهمترین آنها نهاد حج بود.
از زمان پیامبر9 حج و مسائل مربوط به آن، مورد توجه مسلمانان و حکام آنها بوده و همین باعث شده است که حجاز در نظر مسلمانان اهمیت ویژهای یابد؛ زیرا جایی بود که وحی در آن فرود آمد و رسالت اسلام در آنجا ظاهر شد.
از آنجا که شهر مکه و کعبه بر سر راه تجار قرار داشت و گروههای مختلفی از سرزمینهای اسلامی و حتی غیر اسلامی برای زیارت و فعالیتهای تجاری به این شهر میآمدند، در این دوران اقداماتی در راستای امنیت نیز انجام شد.
او قیام خود بر ضد عباسیان را از مدینه آغاز کرد و به مکه رفت و در آن سال حجاج را به سمت خود و علیه عباسیان، که آنها را ظالم و غاصب میخواند، فراخواند؛ ولی کاری از پیش نبرد و در فخ به دست سپاه عباسی به صورتی کاملا شبیه به عاشورای حسینی همراه یارانش کشته شد (مظاهری، 1348ش، ص25).
در زمان عباسیان مخالفان ایشان همواره برای ضربه زدن به حکومت آنها از این حربهای استفاده میکردند که در نظر مسلمانان بسیار باارزش بود.