چکیده:
حدیث ، بعد از قرآن دومین منبع استنباط احکام در نزد شیعه و اهل سنت بوده و بسیاری از احکام فقهی توسط پیامبر اکرم تشریع شده و در قالب احادیث و روایات به ما رسیده است. مسلمانان صدر اسلام و ادوار بعد از آن نیز با توجه به امر الهی که می فرماید: (وماءاتئکم الرّسول فخذوه و ما نهئکم عنه فانتهوا) (حشر/ ۷) «آنچه را پیامبر به شما عطا کرد بگیرید و از آنچه شما را نهی کرد، باز ایستید» اطاعت از امر رسول اکرم را در تمام امور بر خود فرض می دانسته اند. اما تفکری که از دیر باز در انکار حجیت حدیث و سنت نبی مکرم اسلام شکل گرفته و امروزه به قرآنیون معروف شده اند، معتقدند که در قرآن بر اطاعت از احادیث رسول اکرم به وضوح تاکید نشده و احادیث و روایات دارای تناقضاتی هستند که بدلیل آن تناقضات نمیتوان رفتار و ایمان دینی و دستورات فقهی وشرعی را بر آنان استوار کرد و ایشان قرآن را یگانه منبع تشریع دانسته و خود را مستغنی از احادیث و روایات می دانند و بر این باورند که هر کس که با زبان عربی آشنا باشد قادر است از قرآن تمام چیزهایی که لازم دارد را برداشت کند. ایشان با استناد به آیة ( تبیانا لکلّ شیء) (نحل / 89) «(قرآن) بیانگر هر چیز (است)» می گویند: قرآن که خود بیان گر همه چیز است چگونه خود نیاز به تفسیر دارد. دراین پژوهش برآنیم که پس از شناسایی نحوه شکل گیری این جریان فکری به بیان مبانی فکری آنها پرداخته و از دیدگاه شیعه و اهل سنت به نقد آنها بپردازیم.
خلاصه ماشینی:
(عایشه موسی، صص9-12 )ویژگی فکری جریان قرآنیون عبارت است از عدم اخذ احادیث و روایاتی که به حضرت محمد پیامبر اسلام صلی الله علیه وسلم نسبت داده می شود یا به سنت نبوی معروف است؛ بنابراین قرآنیون به قرآن به عنوان یگانه مصدر تشریع بسنده میکنند؛ زیرا معتقدند، خدا حفظ آن را وعده کرده و فرموده است(إنا نحن نزلنا الذکر وإنا له لحافظون) (حجر/ 9) « ما قرآن را خود نازل کرده ایم و خود نگهبانش هستیم».
خداوند متعال در آیه زیر هدف بعثت رسول اکرم صلی الله علیه وسلم را تلاوت و آموزش قرآن بیان می دارد: (لقد من الله علی المؤمنین إذ بعث فیهم رسولا من أنفسهم یتلوا علیهم ءایاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه) (آل عمران/۱۶۴) «خدا بر اهل ایمان منت گذاشت که رسولی از خودشان در میان آنان برانگیخت که بر آنها آیات او را تلاوت میکند و آنان را پاک میگرداند و به آنها علم کتاب (احکام شریعت) و حقایق حکمت میآموزد».
قرآنیون در عمل بخشی از مهمترین آیات قرآن را که ناظر به اطاعت، تبعیت و ولایت پیامبر و آیاتی را که به نوعی با افکار تجددخواهی آنان مغایر است، به نفع خود و در جهت اثبات تفکرات خود تأویل کرده و دست به تفسیر به رأی قرآن می زنند ، با عنایت به مبانی عامه پسند این تفکر و نیز گستره جغرافیایی و تبلیغ وسیع آن در فضاهای مجازی لازم است پژوهشگران و دانشمندان علوم دینی شیعه و اهل سنت به این موضوع پرداخته و از زوایای مختلف مورد نقد قرار دهند و از تبدیل شدن این جریان فکری به جریانی همچون وهابیت و سلفیگری جلوگیری کنند.