چکیده:
آیات تطهیر، ولایت، اول یالامر، تبلیغ و آیات مشهور دیگر از دیرباز بخشی از مشهورترین
استنادهای کلامی امامیه بوده است. آیات قصص کمتر مورد توجه مفسران و متکلمان امامی
قرار گرفته است، در حالی که ائمه اطهار (علیهم السلام) در تبیین و دفاع از آموزه امامت
عنایت بسیاری به قصص قرآن داشت هاند. در این نوشتار تاش شده با تکیه بر روایات
امام رضا (علیه السلام) در مصادر روایی متقدم، به منظور بازسازی الگوی استنباط و استناد
کلامی و دستیابی به شیوه های پاسخگویی به شبهات کلامی در حوزه امامت، استنادهای
تفسیری کلامی امام به آیات قصص در حوزه امامت بررسی و تبیین شود. استناد اما مرضا
(علیه السلام) به ای نگونه از آیات را می توان یک رویکرد مهم در تفسیر کلامی دانست در
حال یکه در فضای علمی اهل سنت، گفتمان اسرائیلیات در تفسیر قصص قرآن حاکمیت دارد.
بررسی ها نشان میدهد عصمت امام، جریان امامت در ذریه ابراهیم (علیه السلام) علم لدنّی
امام، دیدن و نشناختن امام، پذیرش ولایتعهدی و تفاوت معنی آل و امت، مه مترین مباحث
کلامی حضرت در استناد به قصص قرآن است. سویه تاویلی حضرت رضا (علیه السلام) به
آیات قصص، یکی دیگر از مباحثی است که در این نوشتار به آن پرداخته شده است
خلاصه ماشینی:
ايـن نوشـتار بـا درنظرداشـتن ايـن مسـئله ، به طـور خـاص اسـتنادهاي کلامـي امـام هشـتم (عليه السـلام ) را بــه قصــص قــرآن در مصــادر متقــدم روايــي اماميــه ـ کــه برخــي از آن روايــات در شــمار ثلاثيـات کلينـي بـوده ـ مـورد توجـه قـرار داده اسـت به طـوري کـه سـؤال اصلـي اين نوشـتار را مي تــوان چرايــي و چگونگــي اســتناد حضــرت رضــا (عليه الســلام ) بــه آيــات قصــص در مسـئله امامـت طـرح کـرد.
برخــي از آيــات قــرآن کريــم کــه وضــوح بيشــتري در مســئله امامــت دارنــد و بــه نوعــي آيــات غــرر در ايــن موضــوع به شــمار مي آينــد، بيشــتر در مباحــث و مناظره هــاي کلامــي اسـتفاده شـده و در ايـن زمينـه شـهرت دارنـد، اّمـا بسـياري از آيـات در احتجاج هـاي علمـي به منظـور تأييـد مسـئله امامـت اسـتفاده نشـده اند، حـال آنکـه يکـي از شـيوه هاي حضـرت رضــا (عليه الســلام ) در ايــن مــورد، بهره گيــري از آيــات قصــص در مباحــث کلامــي ، به ويــژه در بحـث امامـت اسـت .
در ايــن شــرايط ، بــا توجــه بــه اينکــه قــرآن کريــم تنهـا متـن مشـترک ميـان مسـلمانان بـا عقايـد و افـکار گوناگـون بـود، امام رضا (عليه السـلام ) بـا اسـتناد بـه آيـات قصـص توانسـتند هـم مسـئله امامـت را به عنـوان يـک اصل الهـي تثبيت کننـد و هـم گفتمـان غالـب بـر قصـص قـرآن را از فضـاي اسـرائيليات خـارج کردنـد و مؤمنان را بـه مراجعـه بـه روايـات معتبـر و خوانـش کلامـي قصـص قـرآن فراخواندنـد.
امام رضــا (عليه الســلام ) در ايــن روايــت ابتــدا بــه آيــۀ «و )به تصویرصفحه رجوع شود) (بقـره /١٢٤) اسـتناد نمـوده کـه بيانگـر امامـت در ذريـۀ معصوم حضـرت ابراهيم (عليه السـلام ) اسـت (بـراي نحـوه دلالـت ايـن آيـه بـر عصمـت امـام ر.