چکیده:
چالش میان فارسی و عربی سدههای نخست ، اثر آذرتاش آذرنوش، نخستینبار در 1385منتشر شد. جایگاه نویسنده در حوزه مطالعات ادبیات عرب موجب استقبال محققان و صاحب نظران از این کتاب شده است. با وجود نقدهای منتشر شده، می توان نظریه مطرح شده در این اثر را از نظر تاریخی مورد سنجش قرار داد تا میزان اتکاء و وفاداری آن به داده های تاریخی مورد نقد قرار داد. سوال اصلی مقاله این است که کتاب چالش میان فارسی و عربی تا چه اندازه از ویژگیهای یک پژوهش تاریخی برخوردار است؟< بر این اساس دادههای تاریخی کتاب از نظر تاریخ نگاری و با روش تاریخی مورد ارزیابی قرار گرفت و نشان داده شد که ضعف بینش تاریخی کتاب، موجب ضعف نظریه چالش میان زبان فارسی و عربی شده است.
خلاصه ماشینی:
حال میتوان این سوال را طرح کـرد کـه آیـا سه اثر ثعالبی، باخرزی و اصفهانی برای بررسی نظریه چالش در سده های چهار، پنج و شش هجری کافی است ؟ اگر نویسنده تشخیص داده است که در بحث از چالش میـان فارسی و عربی، باید از روابط فارسیزبانان و عربیزبانان ( یا به تعبیری دیگر ایرانیان و اعراب ) هم سخن گفت و خود در بخش نخست اثر به وضـعیت ایرانیـان و جنبشـهای ایشان (به آفرید، بکیربن ماهان ، ابومسلم ، سنباد، استاذ سیس ، شریک بـن شـیخ ، مقنـع ، خرمدینان ) پرداخته ، اکنون چرا در بررسی موضوع در سده های چهارم ، پـنجم و ششـم هجری تنها به همین سه منبع ادبی اکتفا کرده است ؟ چرا از وضعیت فارسی زبانانی کـه در این دوره ها سر برآورده اند، یا کسانی که به هر نحو با زبان فارسی در ارتباط بوده اند، یا آثار تاریخنگاری فارسی در این دوره ها سخنی به میان نیامده و تنها به اشاراتی کوتاه اکتفا شده است ؟ به عنوان مثال وضع سیاسی - اجتماعی صفاریان کـه نخسـتین اشـعار فارسی عروضی به دوره آنان منسوب است (تـاریخ سیسـتان ، ١٠؛ لازار، اشـعار پراکنـده قدیمی ترین شعرای فارسی زبان ، پیشگفتار)، سامانیان که در دوره آنان ترجمه فارسی از تاریخ طبری پدید آمده است ، غزنویان که پذیرای تاریخنگاری فارسی بوده انـد و آثـاری چون زین الاخبار گردیزی، تاریخ بیهقی و تاریخ سیستان به فارسی در عصر آنـان خلـق شده است ، سلجوقیان بزرگ که در دوره اول حکومـت خـود پـذیرای شخصـیت هـای فارسی نویسی چون نظام الملک بوده اند، و یا اثری چون فارس نامه ابن بلخی که در این دوره و در سده ٦ق پدید آمده است ؛ چرا برای بحث از نظریه چالش به همان میـزان و متناسب با سه منبع ادبی عربی مورد نظر، مورد توجه نویسنده محترم قرار نگرفته است .