چکیده:
با این باور که نقد سخن عالمان و دانشمندان ما را به ژرفای دانش آنان رهنمون شده و
گسترة گستردة تلاش علمی آنان را بیشتر برمینمایاند، در این نوشته به معرفی و نقد
کتاب ارزشمند التفسیر الاثری الجامع اثر استاد فرزانه، علامة قرآنپژوه حضرت
آیةالله معرفت ـ رضوان الله تعالی علیهـ پرداخته شده است. نظر به طرح مباحث مهم و
بنیادین در بخش نخست این اثر ماندگار، مقالة حاضر بیشتر بر نقد و بررسی این مباحث
متمرکز شده است.
این کتاب از جهت موضوع و از جهت اهتمام خاص استاد به آن از برجستگی خاصی در میان
آثار آن عالم فقید برخوردار است.
خلاصه ماشینی:
"هدف از نگارش کتاب استاد در مقدمةکتاب التمهید فی علوم القرآن، هدف از نگارش آن را فراهم آوردن زمینه برای تفسیر قرآن میداند؛ هر چند از آن با عنوان «الوسیط» یاد میکند (معرفت، 1412: 1/20)، گویا نظر استاد بعدها بر آن قرار گرفت که عنوان آن را «التفسیر الاثری الجامع» قرار دهد، و انگیزة خود را از نگارش آن این گونه بیان میدارد: آنچه پیش روی شماست، تلاشی علمی و مطابق با ضوابط و قواعد نقد، برای بازشناسی روایات تفسیری صحیح از ضعیف در پرتو محکمات کتاب و سنت است و از هرگونه تلاشی برای گردآوری روایات و آثار از مهمترین کتابها و اصول حدیثی و تفسیری مورد اعتماد عموم فرق مسلمانان و چینش و نقد آنها و ارائة آنها با شیوهای منظم، خودداری نکردهام (معرفت، 1383: 1/6).
دیدگاه مؤلف دربارة روایات مربوط به خواص قرآن: استاد معرفت دربارة روایاتی که دربارة خواص قرآن وارد شده نظر خاصی دارند که مستفاد از نوشتار ایشان چنین است: شکی نیست که اوراد و اذکار در شفای بیماریها، با اذن خدا که مسبب الاسباب است، تأثیر دارند و در ادامه به بیان اثر دعا در ایجاد روحیه و برطرف نمودن یأس، ایجاد اطمینان و آرامش درونی و شرایط دعا میپردازد و پارهای از روایات وارده دربارة خواص تلاوت سور قرآن را ذکر میکند و بر این نکته پای میفشارد که دعا و یا قرائت قرآن، تنها و تنها باعث جلب رحمت خداوند و آسان نمودن معالجة مرض و تأثیر بهتر دارو میشود، اما اینکه دعا و قرائت قرآن را در کنار دوا به عنوان یک عامل مستقل برای معالجة امراض و شفای دردهای جسمانی در نظر بگیریم ـ همچنان که در برخی از روایات مشاهده مینماییمـ این چیزی است که قداست قرآن آن را به طور کلی رد میکند."