چکیده:
امر به معروف و نهی از منکر از احکام عملی مسلمانان است و آیات قرآن کریم آنان را به امر به معروف و نهی از منکر امر کرده است. امادر مورد قلمرو، شرایط وکیفیت وجوب این واجب الهی در بین گرایشهای کلامی مطرح در دنیای اسلام اختلاف دیدگاههایی وجود دارد. مذاهب امامیه، معتزله و اشاعره علیرغم شباهت در بعضی ویژگیهای امربه معروف و نهی از منکر، تفاوتهایی در این مسئله با یکدیگر دارند. این امر، موجب شده همواره بین مفسران و متفکران این سه مذهب تضارب آراء در مورد ویژگی های امر به معروف ونهی از منکر وجود داشته باشد. تحلیل و نقد آراء کلامی و دیدگاههای این متکلمان و مفسران اسلامی، موجب تبیین راه حق
میشود.این پژوهش با روش توصیفی و تحلیل محتوا و به شیوه تطبیقی به واکاوی مسئله امر به معروف و نهی از منکر در آیات 104 و110 سوره آل عمران و 17 سوره لقمان از منظر سه مفسر برجسته اسلامی: علامه طباطبائی، فخر رازی و زمخشری، در تفاسیر المیزان، مفاتیح الغیب و کشاف میپردازد. اگرچه مفسران فوق در اصل وجوب امر به معروف و نهی از منکر اتفاق نظر دارند و آن را اجماعی امت میدانند؛ اما در مورد کیفیت وجوب وشرایط آنبا هم اختلاف دیدگاه دارند.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش با روش توصیفی و تحلیل محتوا و به شیوۀ تطبیقی به واکاوی مسئله امر به معروف و نهی از منکر در آیات 104 و110 سورۀ آل عمران و 17 سورۀ لقمان از منظر سه مفسر برجسته اسلامی: علامه طباطبائی، فخر رازی و زمخشری، در تفاسیر المیزان، مفاتیح الغیب و کشاف میپردازد.
2- خداوند بر اساس آیۀ 110 آل عمران امر به معروف و نهی از منکر را بر همۀ امت واجب کرده است<FootNote No="373" Text=" أن الله تعالی أوجب الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر علی کل الأمة فی قوله کنتم خیر أمة أخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنکر [آل عمران/ 110] و الثانی: هو أنه لا مکلف إلا و یجب علیه الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر.
"/> و مانند این آیه، قول خداوند است که میفرماید: «فلو لا نفر من کل فرقة منهم طائفة لیتفقهوا فی الدین<FootNote No="383" Text=" توبه/ 122"/>» وی در مورد شرط امر به معروف و نهی از منکر با توجه به آیۀ 17 سوره لقمان مینویسد: «خداوند میفرماید: «یابنی أقم الصلوة و أمر بالمعروف و انه عن المنکر و اصبر علی ما أصابکإن ذالک من عزم الأمور» معروف، در معرفت خدا، اعتقاد به وجود خدا و شناخت وی است و منکر، اعتقاد به وجود غیر خداست.
در مورد قسمت آخر آیۀ 17 سوره لقمان زمخشری مینویسد: جایز است قول خداوند: «و اصبر علی ما أصابک» عام باشد در رابطه با هر آنچه که از رنج به انسان میرسد یا خاص باشد در مورد هر آنچه که رنج از امر به معروف و نهی از منکر به آمر به معروف و ناهی از منکر میرسد که آن از امور عظیمه و بزرگ است<FootNote No="404" Text=" زمخشری، 1407ق، ج 1: 497"/>.