چکیده:
با توجه به نفوذ زبان فارسی در آسیای صغیر (آناتولی)، بررسی و تحلیل تالیفات در این حوزه در تدوین تاریخ زبان فارسی و سبک شناسی زبان فارسی اهمیت ویژه ای دارد. برای چندین قرن ، زبان رسمی در آسیای صغیر، زبان فارسی بوده است . نامه نویسی به فارسی بوده و در آن مدت علاوه بر کتابهایی که در آنجا تالیف شده ، هزاران نسخه از متون معتبر فارسی در آن دیار استنساخ و شروح مختلفی بر آنها نوشته شده است . بهجه التواریخ یکی از مهمترین آثار تاریخی این دوره است که به دست شکرالله رومی تاریخ نویس دولت عثمانی در قرن نهم ، با استناد به کتب مختلف تاریخی تالیف شده است . متاسفانه علیرغم اهمیت این کتاب و نسخه های فراوان آن در کتابخانه های جهان ، این اثر تاکنون معرفی و به زیور طبع آراسته نشده است . برای پی بردن به چگونگی تالیف و مشخصه های سبکی و شیوه تاریخ نویسی در این کتاب ، نگارندگان در این پژوهش بر آن شدند تا ضمن بررسی اوضاع زبان فارسی در دورة عثمانی، به معرفی این اثر مهم تاریخی، شیوه تاریخ نگاری مولف و ویژگیهای سبکی آن بپردازند.
خلاصه ماشینی:
بهجه التواريخ يکي از مهمترين آثار تاريخي اين دوره است که به دست شکرالله رومي تاريخ نويس دولت عثماني در قرن نهم ، با استناد به کتب مختلف تاريخي تأليف شده است .
»(بهجه التواريخ : ص ١) و يا در جايي ديگر چنين مينويسد: «از علوم تفاسير مثل عيون التفاسير منصوري و عيون التفاسير شيخ شهاب الدين سيواسي، و تفسير کواشي، و تفسير قره العيون و از تفسير کشف بيان ثعلبي، و از علم حکمت و هيأت و نجوم و هندسه و رياضي و طبيعي و طب و سيرالملوک و زبده الاصول و از شصت کتب تواريخ مثل تواريخ مولانا حسن بن عليبن حماد که قوت الارواح نام است و از تواريخ شيخ ابوجعفر محمد طبري و از تواريخ ابوعبدالله محمدبن اسمعيل بخاري جعفي و از تواريخ ابن خلکان و از تواريخ قاضي بيضاوي و از تواريخ ابن جوزي و از تواريخ مولانا شمس الدين هروي، و از تواريخ مجدالدين مولانا محمد عدنان که براي سلطان ابراهيم تمغاج خان نوشته است در خطاي، و از کتاب اصول الاقاليم و از کتاب الممالک ، و از کتاب المسالک ، بر سبيل ايجاز از بسيار اندکي بلکه از هزار يکي التقاط کرد، بنوعي که دقيقه اي از دقايق و لطيفه اي از لطايف و نصيحتي از نصايح که درج کرده اند فوت نشد.
چنانکه معلوم شد، شکرالله بن شهاب الدين احمدبن زين الدين زکي رومي در مقدمۀ بهجه التواريخ ، خود به اين نکته ، اشاره ميکند که کتابش گردآوري و التقاط است و چندين کتاب تفسير و تاريخ را نام ميبرد و تأييدميکند که کتابهايي در علم حکمت و هيأت و نجوم و هندسه و رياضي و طبيعي و طب و...