چکیده:
زهد، عبارت از ترک دنیاپرستی و دنیاخواهی و عدم رغبت نسبت به آن می باشد، و زاهد کسی است که به اندازه ضرورت از دنیا استفاده کند، و در جهت دست یابی به آن حریص نباشد. اگر چه مظاهری از زاهد و زهدگرایی، در دوره های قبلی هم وجود داشته است، اما این پدیده، تحت تاثیر شرایط خاص سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... دوره عباسی قرار گرفت. و بعد آنکه به شدت متحول گردید، مسیر تازه ای را در پیش گرفت. حرکت زهد، به زودی تحت تاثیر افکار و عناصر داخلی و خارجی قرار گرفت. بعضی از شعراء، با تاثر از شرایط موجود، به سرودن شعر زهدی روی آوردند. و مردم عادی هم به خاطر زبان این گونه شعر، کم کم به آن گرایش پیدا کردند. با کنکاش در مسیر حرکت این پدیده، متوجه می شویم که زهد واقعی در این دوره کمتر به چشم می خورد.
خلاصه ماشینی:
زهد و عوامل تحول و شکوفايي آن در عصر عباسي 1 مصطفي مرادي چکيده زهد، عبارت از ترک دنياپرستي و دنياخواهي و عدم رغبت نسبت به آن ميباشـد، و زاهد کسي است که به اندازه ضرورت از دنيا استفاده کند، و در جهت دست يابي به آن حريص نباشد.
سرانجام از چگونگي تبـديل شـعر تـدين بـه شعر زهد و تأثيرپذيري آن از عناصر ديگر، و ذکر نـام برخـي از زهدسـرايان دوره عباسي اول و اشاره مختصري به شعر بعضي از آنها به اختصار بحث شده است .
با سرودن اشعاري که حاوي آراء و افکار و انديشه هاي افرادي مانند زهد و عوامل تحول و شکوفايي آن در عصر عباسي ماني و غيره بود، سموم اين مذهب را در ميان مردم ميپاشيدند.
(تاريخ الادب العربي، شوقي ضيف ، ج ٣، ص ١٣٦-١١٩) در اين عصر، شاعران از محيط جديد و تمدن هاي نو متأثر شده و علاوه بر اينکه از آداب پسنديده شعر کهن پيروي کردند، نکات شايسته ديگري را وارد شعر و ساختار قصائد خود نمودند (الشعر في العصر العباسي الاول ، علي نجيب عطوي، ص ٥٥ و اتجاهات الشعر العربي في القرن الثاني، محمدمصطفي هداره ، ص ٢٥).
آنان به خود تلقين کردند و پذيرفتند که نعم دنيوي فاني است و اگر آنها از نعمت هاي دنيا زهد و عوامل تحول و شکوفايي آن در عصر عباسي محروم شده اند، سرانجام به ديار باقي ميشتابند و در آنجا از نعم الهي استفاده ميکنند (ادب الزهد، دکتر زکي مبارک، ص ٢٩) و به تدريج پديده بوجود آمده زهد، در ادامه حرکت خود، تحت تأثير قرار گرفته و نشانه هاي شگفتي در آن به وجود آمد.