چکیده:
در دهه های اخیر وقایع حدی و یا اصـطلاحا فرین بارش و دما تغییرات چشمگیری از لحاظ مکان ، زمان و شـــدت شـــاهـد بوده انـد کـه تعیین چگونگی و مقـدار آن به دلیل تاثیری که بر جان و مال بشـــر و نیز اکوسیستم های طبیعی دارد، به یکی از دغدغه ها و مشکلات بشر در سراسر جهان تبدیل شده است . افزایش آشکار دمای کره زمین علاوه بر اثر مستقیمی که بر دماهای حدی دارد، باعث تغییراتی در فرکانس و شدت وقوع رخدادهای حدی بارشــی می شــود. در این مطالعه داده های روزانه بارش ٩ ایســتگاه ســینوپتیک و تبخیرســنجی فعال که دارای دوره زمانی بلندمدت بودند برای ســال های ١٩٧٥-٢٠١٣ مورد اســتفاده قرار گرفت . بررسـی همگنی، یافتن نقاط شـکست و نیز اصلاح سری های زمانی داده ها به کمک بسته نرم افزاری RHtests-dlyPrcp صـورت گرفت . تعیین روندهای مشـاهده شـده در شـاخص های بارشی با استفاده از بسته RClimDex١ و تعیین معناداری روند در شاخص ها نیز به کمک آزمون آماری ناپارامتری من -کندال و توســط بســته trend صــورت گرفت . در این مطالعه تعداد روزهایی از ســال که بارش های بیشــتر از ١ میلیمترRmm١ و ١٠ میلیمتر Rmm١٠ را شـاهد خواهند بود، و نیز بیشـترین مقدار ٥ روز RXday٥ و ١ روز RXday١ متوالی بارشـی؛ شـاخص هایی هسـتند که در اکثر ایستگاه های مورد مطالعه شاهد روندی معنادار هسـتند (اکثرا افزایشـی و برخی کاهشـی). شاخص های مجموع بارش سالانه PRCPTOT، شدت بارش SDII، تعداد روزهای با بارش بیشـتر از ٢٠ میلیمترRmm٢٠ ، روز خیلی مرطوب Rp٩٥، در نیمی از ایسـتگاه ها شـاهد روندی معنادار هسـتند که در اکثر این ایستگاه ها روند از نوع افزایشی معنادار مشاهده شـد (غیر از SDII که غیر از زشک برای تمام ایستگاه ها روندی کاهشی دارد). شاخص های بیشترین تعداد ١ نویسنده مسئول ٠٥١٣٨٨٠٥٧١٥ Email: mousavi@um.ac.ir روزهای تر و خشــک متوالی CWD و CDD؛ در تعداد اندکی از ایســتگاه ها روند معنادار دارد. ایســتگاه ســبزوار در هیچ کدام از شــاخص های حدی روند معناداری را مشــاهده نمی کند؛ درحالیکه ایســتگاه های زشــک ، پنگجه آبشــار و فرهادگرد در اکثر شــاخص ها روند معنادار و از نوع افزایشــی دارد. رفتار روند رخدادهای حدی در ایسـتگاه های منتخب بسـیار نامنظم اسـت ؛ مثلا در دو ایسـتگاه پنگجه آبشار و باراریه چهارباغ که فاصـله مکانی کمی با یکدیگر دارند، رفتار آن ها کاملا ناهمسو است . نتایج این مطالعه تغییرات چشمگیر و ناهمسانی در اندازه و نوع روند در شاخص حدی بارشی، با تغییر مکان ایستگاه نشان می دهد.
خلاصه ماشینی:
تأثیر تغییر اقلیم بر روند وقایع فرین بارشی ایستگاه های منتخب استان خراسان رضوی (مطالعه موردی: ٢٠١٣-١٩٧٥) جمیله قلی پور - دانشجوی دکتری هواشناسی کشاورزی، گروه مهندسی آب ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران سید محمد موسوی بایگی ١- استاد گروه مهندسی آب ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران مهدی جباری نوقابی- استادیار گروه آمار، دانشکده علوم ریاضی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران تاریخ دریافت : ١٣٩٦/٦/١٤ تاریخ تصویب : ١٣٩٧/٣/١٩ چکیده در دهه های اخیر وقایع حدی و یا اصـطلاحا فرین بارش و دما تغییرات چشمگیری از لحاظ مکان ، زمان و شـــدت شـــاهـد بوده انـد کـه تعیین چگونگی و مقـدار آن به دلیل تأثیری که بر جان و مال بشـــر و نیز اکوسیستم های طبیعی دارد، به یکی از دغدغه ها و مشکلات بشر در سراسر جهان تبدیل شده است .
et al)؛ بنابراین امروزه بررســـی هر چه دقیق تر تغییر رفتار رخدادهای حدی به یکی از مهم ترین موضـــوعات 1 IPCC: Intergovernmental Panel on Climate Change مطالعاتی محققین این حوزه تبدیل شــده اســـت ، مثلا کیگنهاف و همکاران روند ١١ شـــاخص حدی بارشـــی و ١٤ شـاخص دمایی را –از مجموع شـاخص های توصـیه شـده توسـط سـازمان جهانی هواشـناسی ١- در گرجستان مورد مطالعه قرار دادند.
هدف اصـلی مطالعه حال حاضـر بررسـی تأثیر تغییر اقلیم بر روند وقایع فرین بارشـی استان خراسان رضـوی و نیز تعیین همگنی داده های بارش برای محاسبه هر چه دقیق تر تغییرات وقایع حدی بارشی و همچنین تعیین روند و معناداری آماری روند در هر یک از این شـــاخص ها اســـت .